معرفی شاه طوطی، پرنده محبوبِ اسکندر مقدونی!

شده که دوست داشته باشین از یه پرنده نگهداری کنین ولی همیشه براتون سوال بوده که کدوم پرنده سر‌و‌صدای کمتری داره و راحت‌تر آموزش می‌بینه؟ بین ملنگو و شاه طوطی نمی‌دونین کدومو انتخاب کنین؟ طوطی اسکندر دارین و تو نگهداریش به مشکل برخوردین؟ با ما در ادامه همراه باشین تا هر‌چی که لازمه از این طوطی بانمک و اهلی بدونین و به بهترین نحو ازش مراقبت کنین.

تاریخچه و زادگاه شاه طوطی

تاریخچه شاه طوطی (با اسم علمی Psittacula eupatria) برمی‌گرده به زمان ۳۵۶ سال قبل از میلاد، که اسکندر مقدونی علاقه زیادی به نگهداری این طوطیا پیدا کرده بود و تعداد زیادی از اونا رو از زادگاهشون در جنوب آسیا (هند، افغانستان و پاکستان) به اروپا و مدیترانه صادر کرد و از اون موقع نگهداری این پرنده ی اصیل نشونه ی لوکس بودن به‌حساب میومد.

در اصل اسم این پرنده از اسکندر کبیر گرفته شده و به همین دلیل بهش Alexandrine parakeet میگن.

چرا پاراکیت؟ چون پاراکیت یه اسم کلی هست برای گروهی پر سروصدا از پرنده‌های سایز کوچیک تا متوسط که معمولا سبز‌رنگن و دم بلندی هم دارن. یکی از معروف‌ترین اعضای این خانواده مرغ عشق با اسم اصلی باجریگار هست که حتما همه می‌شناسینش.

شاه طوطی از بزرگترین عضو این گروه هست و حتی بهش Large Indian Ringneck هم میگن. دو قسمت آخر اسمش اشاره داره به زادگاه اصلیش که هند بوده و یک ویژگی منحصر به فردشون که دور گردنشون حلقه‌ی مشکی دارن.

ویژگی‌های ظاهری شاه طوطی

رنگ اصلی بدن: سبز، گونه و پشت گردن سایه‌ی آبی، شکم چند درجه روشن‌تر

سایز کل بدن: متوسط (۵۸cm)

ویژگی‌های دم: بلند و باریک (۳۶-۱۶cm)، زیر ‌دم زرد، روی دم سبز آبی، نوک دم زرد

منقار: بزرگ، معمولا قرمز، نوک منقار زرد، شیار کوچک در منقار بالا به رنگ قرمز، زرد یا سیاه

بال: چند درجه تیره‌تر از بدن و قسمت زیرین زرد رنگ

وزن: ۲۵۰ گرم

ویژگی خاص:

• تکه ای قرمز نارنجی روی شانه
• حلقه دور گردن تا گوشه های پایین منقار
• حلقه از پشت صورتی و مشکی درجلو

جهش رنگی:

• طوسی
• سبزطوسی
• سبزآبی
• لوتینو
•  آلبینو

شخصیت و خصوصیات شاه طوطی

یکی از دلایل محبوبیت زیادِ شاه طوطی اینه که از خویشاوندِ خودش (طوطی ملنگو یا Small Indian Ringneck) ساکت و آروم‌‌تره و درعین حال خیلی راحت‌تر از پرنده‌های دیگه اهلی میشه؛ ولی به این معنی نیست که کلا سروصدا نداشته باشه!

بریم ببینیم هر ویژگی رفتاریش از ۱۰ چند امتیاز می‌گیره.

شخصیت (۵-۲)

شاه طوطی به آروم و مودب بودنش معروفه  ولی درعین حال عاشق صحبت کردنه. به شدت با احساسه و عاشق اینه که بهش توجه بشه. خیلی هم کنجکاوه و دوست داره همه جا رو سرک بکشه.

جنس ماده در دوران بلوغش (این دوره حدود ۴ ماهگی تا یک سالگی شروع میشه و ممکنه از ۲ هفته تا حتی ۲ سال طول بکشه) که هورموناش بهم می‌ریزه ممکنه پرخاشگر و قلمروطلب بشه.

میشه گفت اگه تربیت مناسب داشته باشن در کنار احساس امنیت، این طوطی‌ها زیاد گازبگیر نیستن و به ندرت حسادت می‌کنن.

اجتماعی بودن (۹-۷)

طوطی اسکندر یکم خجالتیه و بیشتر علاقه به محیطی داره که آرامش داشته باشه درست برخلاف لاوبرد که مدام فعالیت داره و عاشق هیجانه.

بنابراین اگه دنبال پرنده‌ای هستین که مدام بخواین باهاش درحال فعالیت فیزیکی و بازی باشین شاه طوطی گزینه چندان مناسبی براتون نیست.

دستی شدن (۱۰-۷)

همونطور که از امتیازش مشخصه شاه طوطی یکی از بانمک ترین و مودب ترین پرنده هایی می‌تونه باشه که تاحالا دستی بهشون غذا دادین. هوش این پرنده بالاست و قابلیت یادگیری سریع انواع تردستی‌ها و حرکات آکروباتیک رو داره. این پرنده حتی اگه جفت داشته باشه هم همون اندازه اهلی می‌مونه فقط اگه از جفتش جداش کنین یکم استرس می‌گیره.

مناسب و همراه خانواده (۸-۵)

این طوطی مناسب خانواده هست و معمولا با چند نفر میتونه ارتباط بگیره ولی درنهایت وفادار و متعهد به یک نفر می‌مونه. این که چقدر دوست داشته باشه توی جمع باشه بستگی به جو خانواده داره؛ هرچی خانواده پرسروصدا تر باشه و بچه های فعال و پرانرژی داشته باشن، همون قدرم شاه طوطی علاقه ی کمتری به شرکت تو جمع خانواده داره!

با اینکه شاه طوطی جزو پرنده هایی هست که به افراد تازه کار که بار اولشونه میخوان پرنده داشته باشن توصیه میشه ولی ترجیح بر اینه که قبلا تجربه ی نگهداری از طوطی های کوچیکتر گروه پاراکیت رو داشته باشن.

بازیگوشی (۶-۲)

شاه طوطی هم مثل هر پرنده ی دیگه علاقه به جویدن داره خصوصا اگه چوبی باشه پس بهتره برای اسباب بازی های چوبی نرم، طنابی و آکریلیک که خراب نمیشن هزینه کنار بذارین. به جای اینکه علاقه به فعالیت‌های فیزیکی و هیجانی داشته باشه ترجیح میده خودشو مشغول یه اسباب بازی پازلی کنه و هوش خودشو به چالش بکشه. عاشق اینه که غذاشو قایم کنین یا همزمان از اسباب بازی پازلیش استفاده کنین که مجبور بشه دنبال غذاش بگرده. با توجه به ویژگی‌های بالا، اگه سرگرمی کافی نداشته باشه زود حوصلش سر میره.

ارتباط گرفتن با افراد (۸-۶)

همونطور که قبلا اشاره کردم این پرنده احساساتیه و عاشق اینه که بهش توجه بشه؛ خصوصا اگه قراره نوازش بشه و سرش خارونده بشه. ولی حواستون باشه که زیادی پیوندتون عمیق نشه وگرنه شمارو با جفت خودش اشتباه می‌گیره.

قدرت جیغ زدن (۶)

میشه گفت تنها ویژگی ای از طوطی اسکندر که از ملنگو بدتره جیغ زدنشه که عمیق و گیرا‌تره. اگه بخوایم به فرکانس جیغش امتیاز بدیم ۴ رو می‎گیره ولی از لحاظ گوش خراش بودنش به ۱۰-۸ هم می‌رسه! موقعی که اعتراض و ترسی داشته باشه یا هیجانی بشه انتظار این جیغارو باید داشته باشین. این میشه گفت تنها ویژگیش هست که برای نگهداری در آپارتمان و مجتمع مسکونی چالش بزرگی رو ایجاد می‌کنه چون این جیغش در طبیعت تا فواصل دور شنیده میشه. البته که طوطی اسکندر تنها طوطی سخنگو در طوطی سانان نیست و نژادهای مختلف طوطی این قابلیت را دارند و شما می تونید با خوندن مقاله «معرفی طوطی های سخنگو» با اونها آشنا بشین.

تقلید و سخنگویی (۷-۵)

شاه طوطی در این ویژگی نسبت به ملنگو بهتر خودشو نشون داده و تقریبا هر صدایی رو می‌تونه عالی تقلید کنه. میشه گفت حداقل ۲۰-۱۰ کلمه رو یاد می‌گیره و حفظ می‌کنه. کیفیت تلفظ کردن کلماتش از ملنگو بهتره و امتیاز ۱۰-۸ رو داره. چیزی که صحبت کردن شاه طوطی رو بانمک تر میکنه صدای ظریف کارتونی مانندشه که به دل می‌شینه.

تخریب کردن وسایل (۴)

اگر وسیله ی کافی و مناسب برای جویدن دراختیارش بذارین احتمال اینکه چیز‌هایی که نباید رو بجوه کمه. یه مقدار هم غذا و آبشون رو با شلوغ کاری میخورن!

مستقل بودن (۹-۶)

بعضی‌هاشون همین که با شما توی یه اتاق باشن براشون کافیه و خیلی هم خوشحالن ولی بعضی‌هاشون هم نیاز به ارتباط مستقیم بیشتری با شما دارن که می‌تونین با آموزش دادن و بازی باهاش نیازشو برطرف کنین. درکل لازمه حداقل روزی ۳ ساعت برای وقت بذارین. بهتره که یاد بگیره تنهایی هم بتونه خودشو مشغول کنه. اما اگه زیاد خونه نیستین بهتره که جفت داشته باشه چون بی توجهی رو دوست ندارن.

پرکنی (۲-۰)

رفتار پرکنی در شاه طوطی‌ها برخلاف پرنده هایی مثل کاسکو به ندرت دیده میشه.

روش تشخیص جنسیت شاه طوطی

چنسیت شاه طوطی‌ها رو به نسبت پرنده‌هایی مثل باجریگار و عروس هلندی سخت‌تر می‌تونن تفکیک کنین؛ چون تنها وجه تفریقشون حلقه دور گردن جنس نر با رنگ مشکی هست که تا حدود ۲ سالگی کامل و واضح نمیشه پس لازمه که به ۲۴-۱۸ ماهگی برسن.

بنابراین اگه می‌خواین جوجه اسکندر داشته باشین و جنسیتش براتون مهمه لازمه که حتما تست DNA انجام بدین.

جنس ماده این حلقه رو نداره؛ اما از طرفی نابالغین هم به شدت شبیه ماده ی بالغ هستن.

پس چجوری میشه تفریقشون داد؟ جوجه ها دمشون از ماده کوتاهتره و اینکه چشمشون بجای کرم، قهوه ای رنگه.

جوجه شاه طوطی اول پرهای ریز زمخت سفیدی داره که به مرور از بین میرن و به جوجه حالت لخت مانندی میدن. چند روز بعد یک سری نقاط طوسی رنگ بیشتر نیمه ی پایینی پشت جوجه درمیان که بعدا تبدیل به کرکای طوسی میشن و در ۸ هفتگیش پرهای پروازی هم رشد می‌کنن.

جوجه ای که تازه متولد میشه تا ۵-۴ ماهگی منقارش زرد رنگه، به مرور مشکی و چندماه بعدش قرمز میشه و هم‌زمان پرهای صورتی در ناحیه ی سینه درمیان.

شاه طوطی‌ها دوبار در سال پرریزی دارن که حدود ۳ هفته ممکنه طول بکشه. توی این دوره حتما رژیم غذایی متعادل در اختیارش بذارین. می‌تونین تو این دوره دو سه تا بادام با پوست رو براش بذارین.

نگهداری از شاه طوطی

درکل محیطی که برای پرنده‌تون درنظر می‌گیرین لازمه امن، به دور از حیوانات شکارچی، سرما، نور مستقیم خورشید و آشپزخونه باشه چون دود و بوهای سرخ کردنی و تفلون برای سلامتی هیچ پرنده‌ای خوب نیست.

حتما به نظافت منظم محیط زندگیش هم توجه داشته باشین.

شاه طوطی‌ها به ۷-۴ ساعت نور روزانه (ترجیحا طبیعی) و ۱۲-۱۰ ساعت خواب کامل و راحت نیاز دارن.

ویژگی‌های قفس

از اونجا که شاه طوطی به نسبت پاراکیت‌های دیگه بزرگتره و دم بلندتری داره لازمه که قفسش هم بزرگتر باشه و امکان پرواز و فعالیت کافی رو بهش بده.

• حداقل ارتفاع قفس باید ۹۱.۵cm و به طول ۶۱cm باشه.
• موقع تهیه ی قفس حتما مقاومت میله‌ها رو چک کنین چون منقار قوی‌ای داره.
• از اونجا که علاقه به حرکات آکروباتیک هم داره ترجیحا قفسش میله های افقی هم داشته باشه که بتونه ازشون استفاده کنه.
• اگر براش قفس مخصوص خواب هم می‌خواین تهیه کنین حداقل باید ۵۱x51cm باشه.

بازی و سرگرمی

چون اندازه شاه طوطی بزرگتره طبیعتا پروازهای بلندتری داره و گرفتنش برای برگردوندن به قفس سخت‌تره بنابراین اگه محل بازی براش تدارک می‌بینین توصیه نمیشه که سقفش باز باشه. ولی با این حال باید محلی رو برای بازی، فعالیت و پرواز کافی براش درنظر بگیرین که به راحتی می‌تونین براش با مش های فلزی (ترجیحا قطر بالا) یه محل بازی مسقف درست کنین.

• توی این محیط رعایت کنین که آیینه، پنجره باز و پنکه در دسترس نباشه.
• چوب‌هایی که برای نشیمنگاه دراختیارش می‌ذارین حداقل سه سایز متفاوت با انواع شکل و سطح باشن. ( مانزانیتا، چوب سخت طبیعی، مخصوص سابیدن ناخن‌ها و درنهایت مخصوص جویدن)

شاید به نظرتون چوب برای جویدن و سابیدن ناخن‌ها چندان لازم نباشه؛ ولی باید بهتون بگم که نیاز شاه طوطی به جویدن چوب از پرنده‌های دیگه بیشتره و ناخن‌های تیز مثل سرسوزن داره. برای اینکه ناخن‌هاشو خیلی کوتاه یا گرد نکنین بهتره که برای چوب مناسب تهیه کنین که ناخن‌هاش مرتب ساییده بشه.

• اسباب بازی‌هایی که می‌تونین براشون تهیه کنین انواع چوبی، آکریلیک، پازلی، شاخه ی تازه و … دارن.

تغذیه و غذای شاه طوطی

شاه طوطی‌ها به نسبت ملنگو‌ها از انواع غذاهایی که دراختیارش می‌ذارین بیشتر استقبال می‌کنه. چیزی که توی نگهداری هر پرنده‌ای اهمیت داره داشتن رژیم غذایی متعادله و اگه تغذیه صرفا برپایه‌ ی دانه باشه پرنده رو مستعد چاقی، کمبود کلسیم و ویتامین‌ها می‌کنه. پس حتما درنظر داشته باشین که پرنده‌تون همه نیازهای غذاییش به درستی تامین میشه.

درکنار غذا لازمه که آبش ۲ بار در روز تعویض بشه و ازاونجا که شاه طوطی یه مقدار کثیف کاری می‌کنه می‌تونین هم‌زمان آب خوردن از بطری رو هم درکنار کاسه بهش یاد بدین.

*این مخلوط می‌تونه از تخمه آفتابگردون، گلرنگ و دون مخصوص عروس هلندی باشه یا اینکه فقط ارزن بدین.

تولیدمثل و بارداری

• میانگین تعداد تخم ۴-۲ عدد هست.
• دوره ی انکوباسیون تخم یا مدت زمانی که والد ماده روی تخم ها میشینه برای شاه طوطی ۲۸ روزطول میکشه درحالی که برای ملنگو حدود ۲۴ روز طول می‌کشه. پرنده ی ماده به محض گذاشتن اولین تخم روی اون نمی‌شینه و صبر می‌کنه تا تخم دوم یا حتی اتمام تخم گذاری و بعد روشون می‌شینه.
• پرهای پروازی جوجه ها حدود ۵۰ روزگی درمیان و کامل میشن.
• جوجه ها حدود ۱۰۰-۸۵ روزگی از لحاظ تغذیه و نظافت مستقل میشن و می‌تونین این موقع از والدین جداشون کنین.
• بلوغ جنسی شاه طوطی در ۳-۲ سالگیش اتفاق می‌افته.
• معمولا شاه طوطی ماده تمایل به لونه‌ای داره که عمیق و تاریک باشه درست مثل طبیعتش که توی تنه‌ ی درخت لونه درست میکنه.
• اندازه ی استاندارد لونه ۳۰cm^۲ با عمق ۶۰-۷۵ سانتیمتر هست و بسترش از جنس فیبر گرند وود (ground wood fiber) که با خاک اره فرق داره و مناسب تره باشه.
• شاه طوطی رو اگه بیرون خونه نگهداری کنین برخلاف بقیه ی پرنده ها که برای تولیدمثل خودشون رو با طول روز و فصل بهار و تابستان در نیمکره شمالی تطبیق میدن، می‌تونن توی زمستان هم وارد دوره ی تولیدمثلی بشن!
• این طوطی ها چون پرواز بلند و مرتفعی دارن اگه درحالت گروهی نگهداری میشن با گذاشتن چندین لونه می‌تونین باروری رو در اون گروه افزایش بدین.
• بهتره که هردو جنس چندماه قبل از دوره ی جفتگیری باهم آشنا بشن. چرا؟ چون در شاه طوطی‌ها جنس ماده غالب هست و اگه ناگهانی دو جنس رو باهم آشنا کنین پرنده ی نر احتمال زیاد می‌ترسه و جفتگیری نمی‌کنه.

ارتباط با سایر پرنده‌ها

• شاه طوطی‌ها با شاه طوطی‌های دیگه خوب کنار میان ولی ممکنه به پرنده های دیگه پرخاشگری کنن.
• ترجیحا اون‌هارو با پرنده های کوچیکتر تو یک قفس نگه ندارین چون احتمال آسیب بخاطر منقار قویش وجود داره.
• می‌تونین درکنار ملنگوها بذارینشون ولی نباید اجازه ی جفتگیری بدین بهشون.

قیمت شاه طوطی در ایران

باتوجه به میانگین قیمتی که شاه طوطی داره جزو پرنده های با قیمت متوسط به حساب میاد. البته اگه شاه طوطی جهش رنگی داشته باشه قیمتش بالاتر میره.

وضعیت سلامت و بیماری‌‎های شاه طوطی

شاه طوطی ها پرنده هایی با بنیه ی بدنی قوی هستن و به ندرت به بیماری‌ها دچار میشن. یکی از دلایل جهانی شدنشون همین سازش پذیریشون تو شرایط مختلفه. تحمل سرماشون تقریبا خوبه و معمولا مدت طولانی حدود ۴۰ سال عمر میکنن.

اون‌ها هم مثل پرنده های دیگه درخطر بیماری‌های مهم پرندگان هستن ولی به نسبت بقیه استقامت بهتری دارن. این بیماری‌ها شامل:

• پولیوما ویروس
• پسیتاکوز (اورنیتوزیس)
• آسپرژیلوس
• تعدادی بیماری‌های باکتریایی

نظر شما درباره‌ی این طوطی باهوش و بانمک چیه؟

ما در این مقاله سعی کردیم اطلاعات مهم از شاه طوطی رو دراختیارتون بذاریم تا اگه پرنده ی مناسب سبک زندگیتونه بهترین امکانات رو براش فراهم کنین. شما تجربه ی نگهداری از این طوطی جذاب رو داشتین؟ کدومیکی از این نکات رو در نگهداریش رعایت کردین؟ ممنون میشیم سوال و تجربیاتتون رو با ما درمیون بذارین.