میخچه پای پرندگان یا بامبل فوت یا پودودرماتیت یک اصطلاح کلی هست که برای هر نوع بیماری ناشی از التهاب یا تخریب بافت‌های ناحیه پنجه پای پرنده‌ها (یعنی جایی که وزن پرنده رو تحمل می‌کنه) به کار می‌ره و می‌تونه از قرمزی خفیف تا تغییرات استخونی رو شامل بشه.
این بیماری توی پرنده‌های مسن خیلی شایع‌تره و بیشتر تو پرنده‌های شکاری که در اسارت زندگی می‌کنن، پرنده‌های آبزی (اردک، غاز و قو) که توی خشکی نگهداری می‌شن، طوطی‌سانان، پرنده‌های آبچر، پنگوئن‌ها، ماکیان (مرغ و بوقلمون)، و همین‌طور پرنده‌هایی که جثه بزرگ و وزن زیادی دارن به وجود میاد، اما هر نوع پرنده دیگه‌ای از جمله قناری و فنچ هم ممکنه بهش مبتلا بشه.
بامبل فوت یک بیماری پیش‌رونده است که با یک ضایعه موضعی (با احتقان یا جمع شدن خون توی بافت‌ها) شروع می‌شه و بعد زخم به وجود میاد و اگه درمانش نکنیم آبسه و التهاب و در نهایت عفونت استخون در انتظار حیوونه. اما خیالت راحت، ما این راهو بلدیم و توی این مقاله پت پرس هرچی که لازمه درمورد بامبل فوت بدونی رو بهت می‌گیم.
علت بامبل فوت پرنده
چرا پرنده میخچه می‌زنه؟ دلایل زیادی تو این مساله نقش داره:
- نامناسب بودن شرایط نگهداری
- چاقی
- زندگی کم تحرک و کمبود فعالیت (مثلا به خاطر کوچک بودن بیش از حد قفس)
- کمبود ویتامین آ که باعث خشکی و پوسته پوسته شدن پوست و از دست دادن حالت ارتجاعیش می‌شه
- رژیم غذایی با ارزش تغذیه‌ای پایین و انرژی زیاد (که باعث چاقی و کمبود ویتامین می‌شه)
- آسیب‌دیدگی یکی از پاها (مثلا شکستگی یا آرتریت مفصلی) که باعث می‌شه وزن خودشو رو پای سالمش بندازه و فشار زیاد روی پاش باعث آسیب دیدن کف اون پا می‌شه
- زخم شدن پا و وارد شدن باکتری‌ها (که همه جا وجود دارن) به داخل زخم، و ایجاد عفونت: شایع‌ترین نوع باکتری که با این بیماری ارتباط داره استافیلوکوکوس اورئوس هست. البته آلودگی به باکتری‌های دیگه و حتی قارچ‌ها هم گزارش شده ولی کمتر دیده می‌شه
- زخم‌های ناشی از جنگیدن با پرنده‌های دیگه یا زخم‌هایی که خود پرنده تو پاش ایجاد می‌کنه (مثلا به علت گاز گرفتن)
- رشد بیش از حد ناخون‌های پا
- آسیب‌دیدگی‌های قبلی پنجه یا قسمت‌های دیگه پا
- ناهنجاری‌های ساختاری و مادرزادی پا
- استرس
- کم کاری تیروئید
- اختلال عملکرد کبد
- هر نوع بیماری دیگه هم می‌تونه پرنده رو مستعد ابتلا به بامبل فوت کنه حیوون یک مقدار از انرژی خودشو برای مبارزه با اون بیماری صرف می‌کنه
- دود سیگار و قلیون و انواع دیگه دخانیات که به پوست پرنده آسیب می‌رسونه
- شوینده‌ها و ضدعفونی کننده‌ها و مواد شیمیایی دیگه
نامناسب بودن شرایط نگهداری
نامناسب بودن شرایط نگهداری شایع‌ترین علت بامبل فوته، مثلا:
- سفت یا ناصاف یا زبر بودن کف قفس یا زمین محل زندگی پرنده
- نامناسب بودن و طراحی اشتباه میله‌هایی که پرنده روشون می‌شینه (مثلا میله‌ای که قطرش برای پرنده مورد نظر کمه) یا جنس نامناسب و سفت یا زبر این میله‌ها (مثلا از جنس پلاستیک یا فلز یا با روکش گونی‌های زبر)
- استراحت کردن پرنده روی مواد مرطوب و آلوده (مثلا کاه کف لونه)
- ضعیف بودن بهداشت محیط زندگی پرنده، تمیز نکردن قفس و جمع شدن فضولات داخل اون
علائم میخچه پای پرندگان
- لنگیدن پرنده
- ورم مفاصل پا یا انگشت‌ها
- داغی پا
- خال‌های تیره و دایره‌ای شکل کف پا
- قرمزی یا براقی کف پا یا زخم‌های قرمز کوچیک
- تمایل نداشتن به راه رفتن
- آبسه سفت و پر از چرک تو قسمت کف پا (که ممکنه با یک لایه خون خشک شده یا پوست مرده سیاه هم پوشیده شده باشه)
- پینه بستن کف پا
- زخم (که ممکنه خونریزی هم داشته باشه و میکروب‌ها هم بتونن واردش بشن)
- درد
- افسردگی
- بی اشتهایی (به خاطر درد، عفونت و التهاب پای پرنده)
علائم بالا گاهی اوقات ممکنه تو انگشت‌ها و مفصل قوزک پا هم دیده بشن.
دامپزشک علاوه بر معاینه و پرسیدن سوالاتی از شما درباره پرنده، ممکنه از رادیوگرافی، کشت باکتری و آزمایش خون هم استفاده کنه.
مراحل بیماری بامبل فوت پرنده
اوایل بیماری ممکنه فقط ببینیم فلس‌هایی که تو حالت طبیعی رو پاهای پرنده وجود دارن از بین رفتن و پوست قرمز و نازک شده.
تو مراحل پیشرفته‌تر ورم پای پرنده و چرک و زخم رو داریم و ممکنه بافت‌های مرده و سیاه شده‌ای هم روی قسمتی از پا که وزن حیوون رو تحمل می‌کنه ببینیم.
تو شدیدترین مرحله استخون پا عفونی می‌شه، پا تورم می‌کنه و پرنده نمی‌تونه انگشت‌های پاش رو حرکت بده یا به شکل طبیعی وایسته. در این مرحله پرنده شدیدا می‌لنگه و معمولا درمان کردنش خیلی سخته.
درمان میخچه پای پرنده
- اصلاح شرایط نگهداری حیوون (مثلا گذاشتن میله‌هایی که روکش نرم دارن)
- رژیم غذایی سالم (ترجیحا طبق فرمول تجویز شده دامپزشک)
- خیلی وقتا اگه بررسی کنیم می‌بینیم که رژیم غذایی پرنده ویتامین آ کافی نداره و اگه این‌طوری باشه حتما باید مصرف این ویتامین رو افزایش بدین
- کاهش وزن و ورزش برای پرنده‌های چاق (پرواز، بالا رفتن یا پیاده‌روی)
- محصولات طبیعی هم ممکنه مفید باشه، البته با نظر دامپزشک. مثلا عسل که ثابت شده اثر مسکن، ضد التهابی، ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی و تحریک کننده سیستم ایمنی داره و سرعت بهبود زخم رو بیشتر می‌کنه، یا آلوئه ورا
- از سبزیجاتی که رنگ سبز تیره دارن بیشتر تو رژیم غذایی حیوون بذارین (برای تامین ویتامین آ) یا بهترین کار اینه که از غذاهای پلت با کیفیت بالا استفاده کنین
- جدا کردن پرنده مریض از بقیه: بامبل فوت نمی‌تونه مستقیما از یک پرنده بیمار به بقیه منتقل بشه، ولی جدا نکردن پرنده مریض بهش استرس زیادی وارد می‌کنه
درمان بیماری در مراحل پیشرفته:
- آنتی بیوتیک (خوراکی یا موضعی یا هر دو)
- داروهای ضد التهاب
- پماد یا کرم نرم کننده
- محل آسیب دیده باید تمیز نگه داشته بشه تا عفونت نکنه
- پانسمان زخم که باید دائم روی پا باشه و مرتب هم عوضش کنین
- اگه مشکل خیلی شدید شده باشه، ممکنه پا رو بانداژ کنن (برای کاهش دادن فشار روی قسمت آسیب دیده پا)
- ممکنه دامپزشک برای تسکین دادن درد پرنده هم داروهای مسکن یا بی‌حسی موضعی تجویز کنه
- جراحی بامبل فوت: اگه خون خشک شده یا پوست مرده کف پا وجود داره، باید با استفاده از مواد نرم کننده یا با جراحی برداشته بشه
- بعضی مواقع هم ممکنه از لیزر درمانی و حتی طب سوزنی استفاده بشه
بعد از این که دامپزشک کار خودشو انجام داد به احتمال زیاد لازمه که شما هم مراقبت‌های لازم رو تا زمان بهبودی کامل حیوون توی خونه انجام بدین. پرنده‌ای که تحت درمانه باید از بقیه جدا بشه، جای کاملا نرمی برای استراحت براش فراهم کنین (مثلا با ریختن مقدار بیشتری کاه کف قفس پرنده)، پانسمانش طبق توصیه دامپزشک عوض شه، و احتمالا رژیم غذاییش رو هم اصلاح کنین. درمان این بیماری ممکنه چندین هفته یا حتی چندین ماه طول بکشه.
استفاده از آنتی بیوتیک‌ها به نتایج کشت میکروبی و تست حساسیت پرنده بستگی داره، و معمولا تا ۱۰ الی ۱۴ روز از سفالکسین، آموکسی سیلین/ کلاولانات، انروفلوکساسین و ماربوفلوکساسین استفاده می‌شه.
بعضی مواقع هم حیوون به هیچ‌کدوم از روش‌های درمانی جواب نمی‌ده. احتمال مرگ در مورد پرنده‌هایی که زخم پیشرفته دارن حدود ۵۰ درصده چون امکان عفونت خیلی زیاده.
در مواردی که ناحیه آسیب دیده نرم و قابل انعطافه، احتمال درمان شدن پرنده بیشتر از حالتیه که بافت‌ها کاملا سفت شدن.
درمان بامبل فوت چقدر طول می‌کشه؟
در موارد خفیف تا متوسط معمولا بیماری تو ۱۰ تا ۱۴ روز درمان می‌شه، ولی در موارد شدیدتر شاید درمان کامل چندین هفته یا حتی چند ماه طول بکشه. توی این‌جور موارد ممکنه لازم باشه که هر روز چند بار پا رو تمیز کنین یا پانسمانش رو عوض کنین و به حیوون دارو بدین.
اگه میخچه پای پرندمون رو درمان نکنیم چه اتفاقی براش میفته؟
بعضی وقتا مشکل خودبخود برطرف می‌شه، ولی بیشتر مواقع درمان لازمه. اگه بامبل فوت رو درمان نکنیم، عفونت می‌تونه به نقاط دیگه بدن سرایت کنه و بافت‌های اطراف و حتی استخون‌های پا آلوده بشن. وقتی عفونت تو بدن پخش شد معمولا پرنده می‌میره.
روش‌های پیشگیری از بامبل فوت
- همیشه به بدن و رفتار پرنده‌تون دقت داشته باشین تا اگه مشکلی براش پیش اومد هر چه سریع‌تر متوجه بشین
- حداقل هر دو هفته یک بار کف پاهای پرنده رو دقیق بررسی کنین
- اگه هر حالت غیر عادی تو پرنده دیدین با دامپزشک مشورت کنین
- جای نشستن پرنده باید حتما مناسب باشه (هم از نظر جنس مواد و نرمی و هم ضخامت)
- ناخن‌ها پرنده رو کوتاه نگه دارین تا بتونه بدون هیچ مشکلی میله رو بگیره
- به پرنده‌تون بیش از حد غذا ندین تا چاق نشه
- چیزایی که می‌تونن باعث آسیب دیدن و زخمی شدن پرنده بشن رو از توی قفس بیرون بیارین. مثلا اگه متوجه شدین که یکی از وسایل شکسته و لبه تیزی دارن سریع عوضش کنین.
- مسائل بهداشتی رو رعایت کنین (مثلا بیرون ریختن زباله‌ها و تمیز نگه داشتن قفس)
- پرنده‌هایی که از هم خوش‌شون نمیاد رو کنار هم نگه ندارین، و قبل از این که دو تا حیوون رو تو یک قفس تنها بذارین مطمئن بشین که مشکلی با هم ندارن
- بعد از تمیز کردن و ضدعفونی با مواد شوینده و ضدعفونی کننده باید صبر کنین سطوح خشک بشن و بعد اجازه بدین پرنده روشون بشینه یا راه بره. از اسپری‌های خوشبو کننده هم اصلا دور و بر پرنده‌ها استفاده نکنین
در مورد میله پرنده به این نکات توجه کنین:
- اندازه میله‌ها باید برای پای پرنده مناسب باشه، یعنی نه خیلی بزرگ و نه خیلی کوچیک (یک قانون تقریبی که می‌تونین ازش استفاده کنین اینه: موقعی که حیوون روی میله می‌شینه باید انگشتای پاش دو سوم تا سه چهارم دور میله رو بگیره)
- میله‌هایی که خیلی باریک هستن باعث می‌شن پرنده مجبور باشه خیلی محکم بگیردشون تا بتونه تعادل خودشو حفظ کنه
- بهتره میله‌هایی با اندازه‌ها و جنس‌های مختلف توی قفس بذاریم تا پرنده دائم روی یک مدل میله نشینه
- می‌تونین دور میله یک ماده نرم مثل پنبه یا فوم بپیچین و روی اون هم یک چیزی مثل پارچه یا نوار چسب‌هایی که برای بستن بانداژ استفاده می‌شه و توی داروخونه‌ها می‌فروشن ببندین
- بعضیا فکر می‌کنن میله‌های زبر می‌تونه از بلند شدن بیش از حد ناخون پرنده جلوگیری کنه، در حالی که نه تنها اصلا همچین تاثیری نداره بلکه باعث ساییدگی کف پا و بامبل فوت می‌شه و اصلا نباید از این‌جور طرح‌ها و اختراعات استفاده کنین
حواس‌تون به این مساله هم باشه که وقتی یک پا دچار بامبل فوت می‌شه، پای دیگه هم تحت فشار قرار می‌گیره چون پرنده وزنش رو روی پای سالمش میندازه. پس باید مراقب باشین که اون پا هم دچار همین مشکل نشه.
بامبل فوت اردک
پرنده‌های آبزی مثل اردک و غاز که در اسارت زندگی می‌کنن هم به خاطر وزن زیاد و وایسادن و راه رفتن طولانی تو خشکی و روی سطوح سفت و زبر خیلی مستعد این بیماری هستن. مثلا اگه این پرنده‌ها رو تو یک محیط سیمانی نگه دارین به احتمال خیلی زیاد سریع بامبل فوت می‌گیرن. برای این نوع پرنده‌ها باید حتما یک محیط آبی تمیز با عمق کافی در نظر بگیرین تا بتونن شنا کنن. کنار آب هم باید سطوح شیب‌داری باشه که بتونن راحت وارد و خارج استخرشون بشن.
میخچه پرندگان شکاری
برای پرنده‌های شکاری شکل و نوع میله به نوع پرنده بستگی داره. مثلا شاهین‌ها ترجیح می‌دن روی سطوح صاف بشینن (مثل قفسه‌ای که با چمن مصنوعی پوشونده شده باشه) در حالی که برای عقاب، قوش و جغد باید از طناب‌های گرد یا بیضوی با قطر مناسب که از موادی مثل کنف ساخته شده استفاده کنین. ضمنا تو پرنده‌های شکاری که ناخن‌های خیلی تیزی دارن، فرو رفتن تصادفی ناخن تو کف پای خود پرنده ممکنه زمینه‌ساز بامبل فوت بشه.
پرواز دادن این پرنده‌ها تو مراحل اولیه بامبل فوت احتمالا می‌تونه مفید باشه چون گردش خون توی پا بیشتر می‌شه و در نتیجه به بهبود زخم و ترمیم بافت‌ها کمک می‌کنه.
بامبل فوت مرغ و خروس
بامبل فوت تو ماکیان مثل مرغ و خروس معمولی و بوقلمون هم شایعه و ظاهرا مهم‌ترین علتش مرطوب بودن زمین محل نگهداری‌شونه. تا حدی که اگه همه عوامل دیگه وجود داشته باشن ولی زمین مرطوب نباشه، احتمال داره که این بیماری به وجود نیاد (رطوبت اصلا نباید بیشتر از ۳۰ درصد بشه). تو مرغ و خروس‌هایی که بیرون از خونه نگهداری می‌شن هم سرمازدگی یا سوختگی به خاطر حرارت زیاد می‌تونه باعث زخم شدن پا و نهایتا بامبل فوت بشه. اولین علامت بامبل فوت خروس و مرغ تغییر رنگ پوسته.
میخچه پای طوطی
در بین طوطی‌ها بیشتر از همه آمازون، مرغ عشق، عروس هلندی و گالا (یک نوع کاکادو) و همین‌طور طوطی‌های بزرگ و سنگین مثل طوطی آمازون و ماکائو آبی سنبلی مستعد این بیماری هستن.
تو پرنده‌های آوازخون و طوطی‌ها احتمالا مهم‌ترین دلیل بامبل فوت تغذیه نامناسبه. چون باعث خشک شدن، پوسته پوسته شدن و ایجاد یک لایه ضخیم کراتینی روی پوست پا می‌شه. در ضمن یادتون باشه که تخمه آفتابگردون چربی زیادی داره و مصرف بیش از حدش می‌تونه باعث چاقی طوطی‌ها بشه که خودش علت هزار جور درد و مرض از جمله بامبل فوته.
برای طوطی‌سانان بهتره از میله‌های چوبی یا لاستیکی یا طناب استفاده کنیم.
بیماری بامبل فوت در مرغ مینا
بامبل فوت تو این پرنده نسبتا شیوع کمتری داره ولی باز هم کم و بیش دیده می‌شه. یکی از مهم‌ترین علت‌های این بیماری تو مرغ مینا استفاده از میله نامناسب و همین‌طور قفس کوچیکه که باعث چاقی حیوون می‌شه. اگه دوست داشته باشین می‌تونین اینجا کلی چیزای مفید درباره مرغ مینا یاد بگیرین.
جمع‌بندی
بامبل فوت معمولا زمانی ایجاد می‌شه که پرنده مدت‌های طولانی روی سطوح سفت وایسته یا راه بره، یا این که پوست کف پاش به هر دلیل زخمی بشه و به خاطر ورود میکروب‌ها عفونت کنه. تو پرنده‌هایی که اضافه وزن دارن هم فشار بیشتری به کف پا وارد می‌شه و در نتیجه احتمال میخچه پای پرنده بیشتره.
اگه تو مراحل خفیف مشکل رو تشخیص بدین درمان بیماری خیلی راحت‌تره و شاید با چند تا تغییر کوچیک تو محیط زندگی پرنده یا چند روز مصرف داروی موضعی برطرف بشه. به همین خاطره که توصیه می‌شه به محض دیدن هر مشکلی تو پای پرنده‌تون، سریع اقدام کنین.
برنده‌تون سابقه‌ی ابتلا به بامبل فوت داشته؟ خوشحال می‌شیم که تجربیات‌تون رو با ما و بقیه‌ی کاربرا به اشتراک بذارین.
اگر سوالی هم در مورد میخچه پای پرندگان داشتین، پت پرس همیشه کنارتونه!
منبع: msdvetmanual
