شپش نوعی حشره بدون باله که تمام مدت عمرش روی پوست حیوونا زندگی می‌کنه و اگه از حیوون میزبانش جدا بشه چند روز بیشتر زنده نمی‌مونه. شپش‌ها انگل خارجی هستن و پوست مرده حیوونا رو می‌خورن یا خون‌شون رو می‌مکن و باعث تحریک و خارش پوست می‌شن و تو موارد آلودگی خیلی شدید ممکنه حیوون دچار کم خونی هم بشه.
آیا سگ‌ها شپش میگیرن؟ بله، خیلی راحت. البته شپش سگ بیشتر بین توله سگ‌ها و سگای ضعیف یا دچار سوء تغذیه یا پیر که تو شرایط غیربهداشتی زندگی می‌کنن دیده می‌شه و حیوونای سالم و تمیز معمولا آلوده نمی‌شن. احتمال آلودگی سگ‌ها به شپش خیلی کمتر از کک هست، ولی می‌تونه عوارضی شبیه کک داشته باشه و به همون اندازه حیوون رو اذیت کنه. خیالت راحت، ما این راهو بلدیم و تو این مقاله هرچی که لازمه درمورد شپش سگ‌ها بدونی رو بهت می‌گیم.
انواع شپش‌هایی که سگ‌ها رو آلوده می‌کنن
سه نوع شپش وجود داره که سگ‌ها رو آلوده می‌کنن:
- Trichodectes canis (شپش جونده) که سلول‌های مرده پوست رو می‌جوئه و می‌تونه ناقل کرم نواری سگ باشه. این نوع شپش تقریبا همه سگ‌سانان از جمله گرگ‌ها رو آلوده می‌کنه و بیشتر دوست داره تو قسمت‌های پشت، گردن یا سر حیوون زندگی کنه.
- Linognathus setosus (شپش مکنده) که خون حیوون رو می‌خوره و تو نژادهای سگ مو بلند و مناطق سردسیر شایع‌تره.
- Heterodoxus spiniger (شپش جونده‌ای که خون می‌خوره) بیشتر تو مناطق گرمسیری جهان پیدا می‌شه.
علائم شپش در سگ
- خارش بدن سگ
- خاروندن یا گاز گرفتن پوست
- بی‌قراری
- تحریک و قرمزی پوست
- موهای خشک، نامرتب و ژولیده و گره خورده
- ریزش مو (معمولا اطراف گردن، گوش‌ها، شونه‌ها، قسمت بالایی کمر و پشت، کشاله ران و مقعد)
- کم خونی سگ (در صورت آلودگی شدید)
- بی‌حالی، کاهش وزن و کم شدن سرعت رشد (معمولا توی توله‌هایی که آلودگی شدید دارن)
بیشتر سگ‌هایی که شپش دارن یکدفعه شروع به خاروندن شدید خودشون می‌کنن تا حدی که بعضی وقتا پوست‌شون زخمی می‌شه و خونریزی می‌کنه. همه انواع شپش می‌تونن باعث ریزش مو، آسیب دیدن و عفونت پوست و عذاب و ناراحتی شدید حیوون بشن (اینجا یک مقاله در مورد ریزش موی سگ داریم که خوندنش می‌تونه براتون مفید باشه).
گاهی هم ممکنه خود شپش روی بدن سگ دیده بشه یا تخم شپش (نیت) که بهش رشک هم می‌گن رو ببینین که به موهای حیوون چسبیده. البته معمولا تا زمانی که آلودگی کامل و شدید نشده، صاحبای سگ شپش‌ها رو نمی‌بینن و متوجه‌شون نمی‌شن.
زیر موهایی که تو هم فرو رفتن و گره خوردن و اطراف سر، گردن، شونه‌ها، کشاله ران و دم حیوون بیشتر احتمال داره شپش‌ها رو پیدا کنین. این حشره‌ها دنبال جاهای مرطوب می‌گردن و معمولا خودشونو به ناحیه مقعد یا جاهایی از پوست که خراشیده شده می‌رسونن.
شپش سگ چه شکلیه؟
شپش سگ بیضی شکله و موقعی که بالغ می‌شه تقریبا به اندازه یک دونه کنجده (تقریبا یک تا ۲.۵ میلی‌متر) و احتمال داره اولش فکر کنین که یک لکه یا کثیفی روی پوسته. برخلاف کک‌ها که رنگ‌شون خیلی تیره و تقریبا سیاهه و یکدفعه غیب می‌شن، یا کنه که اونم رنگ تیره‌ای داره و بی‌حرکت سر جاش می‌مونه، شپش‌ها آروم حرکت می‌کنن و رنگ‌شون هم روشن‌تره، یعنی از زرد تا قهوه‌ای روشنه.
البته شپش مکنده چون مثل کنه‌ها خرطومش رو توی پوست فرو می‌بره کمتر از شپش‌های جونده حرکت می‌کنه. بعضی جاها هم درباره شپش سیاه سگ صحبت می‌شه که اشتباهه و به احتمال زیاد منظور همون کنه و کک سگ است.
تخم یا رشک شپش سگ بیشتر شبیه دونه‌های ماسه سفید یا تقریبا زرد رنگیه که بین موها گیر کرده باشن. شپش‌ها تخم‌هاشونو روی ساقه مو (نزدیک پوست) می‌چسبونن و بچه‌هاشون خیلی شبیه شوره‌های پوست سر ما هستن. ممکنه پوسته خالی تخم شپش (که اونم شبیه شوره است) یا تخم‌هایی که هنوز باز نشدن رو هم ببینین. اگه هر نوع دونه سفید یا زردی دیدین که به مو چسبیده و خیلی سخت ازش جدا می‌شه، تقریبا مطمئن باشین که تخم باز نشده شپشه.
علت شپش سگ
چرا سگ شپش می‌زنه؟ قدرت حرکت و جابجایی شپش‌ها محدوده. این حشره‌ها می‌تونن بخزن، ولی نمی‌تونن بپرن یا پرواز کنن. در ضمن شپش‌های بالغ اگه از بدن میزبان جدا بشن در عرض چند روز می‌میرن و در نتیجه معمولا شپش از محیط اطراف به سگ‌ها منتقل نمی‌شه. انتقال این حشرات بیشتر از راه تماس مستقیم با یک سگ آلوده یا وسایل آلوده (مثل ملافه، قلاده و لوازم اصلاح و تمیز کردن موهای حیوون) اتفاق میفته. جاهایی که سگهای زیادی توشون رفت و آمد دارن و با هم تماس پیدا می‌کنن بهترین محل انتقال شپشه.
عوارض ابتلای سگ به شپش
همه انواع شپش سگ می‌تونن ناقل بعضی بیماری‌ها باشن. شپش‌های جونده باعث تحریک و خارش شدید پوست می‌شن. نیش شپش مکنده هم زخم‌های کوچیکی ایجاد می‌کنه که ممکنه دچار عفونت باکتریایی بشن.
شپش اگه درمان نشه می‌تونه کچلی تیکه‌ای (یعنی تو بعضی از قسمت‌های بدن) به وجود بیاره که به خاطر خاروندن بیش از حده، و همین‌طور ممکنه باعث مشکلات پوستی دیگه بشه.
حتی بعضی مواقع ممکنه آلودگی خیلی شدید به شپش، توله سگهای کوچیک رو به خاطر از دست دادن خون زیاد به حالت شوک ببره یا باعث مردن‌شون بشه.
آیا شپش سگ به انسان منتقل می‌شه؟
بعضی انگل‌ها و بیماری‌ها از سگ به آدم منتقل می‌شن (می‌تونین اینجا درباره انواع بیماری مشترک انسان و سگ بیشتر مطالعه کنین). حالا شاید از خودتون بپرسین که آیا شپش سگ به انسان منتقل می‌شه؟ خوشبختانه جواب منفیه. شپش آدم با شپش سگ یا حیوونای دیگه فرق داره و معمولا نه از سگ به آدم یا حیوونای دیگه مثل گربه منتقل می‌شه و نه از آدم و گربه و اینا به سگ.
نوک دست و پای شپش قلاب‌هایی هست که باهاشون از موی میزبانش می‌گیره. فرق شپش سگ با انسان همینه که اندازه قلاب‌های نوک دست و پاشون با هم فرق داره، یعنی شپش سگ نمی‌تونه خودشو روی موهای آدم نگه داره و برعکس.
درمان شپش در سگ‌ها
فقط با شستن و حموم بردن سگ نمی‌تونین از دست شپش خلاص بشین، چون هم خود شپش‌ها و هم تخم‌هاشون خیلی محکم به پوست و مو می‌چسبن و آب و صابون نه جداشون می‌کنه و نه می‌کشدشون.
اما این حشرات رو می‌تونیم راحت با حشره‌کش‌های معمولی از بین ببریم. انواع مختلف شامپو، اسپری شپش سگ و پودر ضد شپش سگ تو بازار هست که بیشترشون یکی از این حشره‌کش‌های موضعی رو دارن:
- سولفور آهک
- پیرترین‌ها (pyrethrin)
- پیرتروئیدها
چند نوع داروی ضد شپش برای سگ هم وجود داره که ممکنه دامپزشک برای پیشگیری و درمان شپش تجویز کنه، مثلا:
- فیپرونیل
- ایمیداکلوپرید
- سلامکتین
ضمنا سگ‌هایی که آلودگی خیلی شدید به شپش مکنده داشتن ممکنه دچار کم خونی شده باشن و به همین خاطر براشون مکمل آهن، ویتامین‌ها و مواد معدنی تجویز بشه.
داخل پرانتز اینم بگم که ابدا از داروهای ضد کک یا کنه سگ برای گربه استفاده نکنین چون گربهها به داروهای خانواده پرمترین خیلی حساسن.
یک سری کارها هم هست که باید حتما تو خونه انجام بدین:
- اگه چند تا سگ تو خونه هست و یکی‌شون شپش داره بهتره تا آخر دوره درمان اونو قرنطینه کنین و از سگهای دیگه دور نگه دارین، هرچند که به احتمال زیاد همه حیوونا آلوده شدن چون شپش‌ها خیلی راحت منتقل می‌شن.
- هر محل یا وسیله‌ای که سگ باهاش تماس داره (مثل کف زمین، برس، شونه، پوزه‌بند و قلاده و …) باید کاملا با آب داغ شسته و تمیز بشه. ملافه‌ها، برس‌ها و اسباب‌بازی‌های پارچه‌ای حیوون رو دور بندازین یا کامل بشورین و ضدعفونی کنین. اگه می‌تونین وسایلی که سگ زیاد دور و برشون بوده مثل مبل و صندلی و فرش رو هم با بخارشو (بخار داغ آب) تمیز کنین.
- شپش‌ها اگه روی بدن حیوون نباشن فقط ۳ تا ۷ روز زنده می‌مونن، پس همه وسایلی که قابل شستشو نیستن توی کیسه پلاستیکی بذارین و درشو محکم ببندین و ۴ تا ۶ هفته صبر کنین تا اگه شپش بالغ یا تخم شپش داخل‌شون بوده از بین بره.
- بعضی از دامپزشکا توصیه می‌کنن که وسایل نظافت موهای سگ رو دور بندازین چون جدا کردن تخم‌های چسبناک شپش از شونه و برس خیلی سخته، اما می‌تونین از روش نگه داشتن تو کیسه پلاستیکی هم استفاده کنین.
کوتاه کردن موهای سگ
بعضی وقتا اگه موهای حیوون خیلی نامرتب و گره خورده باشه، ممکنه لازم بشه که موها رو کوتاه کنین یا حتی کامل بتراشین. با این کار هم پوست سگ راحت‌تر دیده می‌شه و می‌تونین چک کنین که شپش داره یا نه، هم شپش‌ها نمی‌تونن زیر موها پناه بگیرن و مواد حشره‌کش بهتر بهشون می‌رسه و از بین می‌بردشون.
حتما برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مقاله اصلاح سگ رو کامل مطالعه کنید تا به سادگی بتونید موهای سگتون رو کوتاه کنید و حمامش کنید.
مدت زمان درمان
با توجه به چرخه زندگی شپش سگ، باید بیشتر از یک بار از مواد ضد شپش استفاده کنین تا حشره‌هایی که بار اول داخل تخم بودن و بعدا بیرون اومدن هم بمیرن (حشره‌کش‌ها روی تخم‌ها هیچ اثری ندارن). عمر شپش‌های ماده بالغ تقریبا ۴ هفته است و هر روز تخم می‌ذارن. تخم‌ها هم بعد از یک تا ۲ هفته باز می‌شن و بچه شپش‌ها بعد از دو سه روز به بلوغ می‌رسن و شروع به تخم‌گذاری می‌کنن. پس باید حداقل ۴ هفته، هر ۱ تا ۲ هفته یک مرتبه از مواد ضد شپش استفاده بشه.
خطرات احتمالی درمان شپش
درمان شپش ممکنه خطراتی هم داشته باشه. سگهای باردار و توله‌های کم سن و سال و همین‌طور بعضی سگهای دیگه ممکنه به حشره‌کش‌ها حساس باشن. حتما طبق دستورالعمل دامپزشک عمل کنین. مواد ضد شپش رو تو یک جای امن و دور از دسترس بچه‌ها و حیوونا نگه دارین و موقع استفاده از این مواد هم دستکش بپوشین. بعد از هر جلسه درمان، بلافاصله هم لباسای خودتون و هم تمام پارچه‌ها و وسایلی که ازشون استفاده کردین رو بشورین.
از بین بردن شپش سگ در خانه
داروهای ضد شپش خیلی موثر هستن ولی یک گزینه بی‌ضرر و غیر سمی که می‌تونین خودتون تو خونه ازش استفاده کنین، محلول آهک و گوگرده. البته این روش بعضی مشکلات جزئی هم داره (مثلا بوی بد گوگرد و رنگ زردش که چند وقتی روی موهای حیوون باقی می‌مونه)، ولی واقعا موثره.
همین‌طور می‌تونین از یک شامپوی ملایم و شونه مخصوص شپش یا کک که دندونه‌های ریزی داره استفاده کنین تا شپش‌های بالغ و تخم‌ها از موهای سگ جدا بشن. البته شاید این روش به تنهایی نتونه شپش‌های سگتون رو کامل از بین ببره.
بعد از هر بار استفاده از شونه‌های مخصوص، حتما اونا رو حداقل ۱۰ دقیقه توی محلول شامپو ضد شپش سگ یا یک ماده حشره‌کش دیگه بذارین تا تمیز بشه.
جلوگیری از ابتلای سگ به شپش
بعضی کارها می‌تونه احتمال آلودگی به شپش رو کم کنه. سگ‌ها رو تو جای تمیزی نگه دارین و ملافه‌هاشون رو مرتب بشورین یا عوض کنین. مهم‌ترین مساله اینه که سعی کنین پوست حیوون با پوست سگهای غریبه تماس نداشته باشه. مخصوصا جاهایی که سگهای زیادی رفت و آمد دارن خیلی مراقب باشین.
کارای دیگه‌ای که می‌تونین انجام بدین:
- استفاده منظم از مواد ضد انگل: حتما در این مورد با دامپزشک مشورت کنین چون خیلی از موادی که بدون نسخه تو بازار می‌فروشن چندان موثر نیستن.
- حواس‌تون به حیوون باشه: اگه هر نوع تغییری تو موها، پوست و رفتار سگتون دیدین دقت کنین و اگه خودتون نتونستین مشکل رو تشخیص بدین از دامپزشک کمک بگیرین.
- اصلاح سگ: اصلاح منظم موها باعث می‌شه تغییراتی که توی پوست حیوون اتفاق میفته رو سریع‌تر و راحت‌تر تشخیص بدین و برای درمانش اقدام کنین.
شامپو سگ ضد انگل و شپش
- شامپو برای سگهای بالغ
- کمک به دفع کک، کنه، شپش و سایر انگل‌های خارجی
- جلوگیری از خشک شدن و شوره زدن پوست
- حاوی ویتامین‌های گروه B
شامپو ضد انگل سگ پرسا
- محصول: ایران
- حجم ۲۵۰ میلی لیتر
- شامپو مخصوص سگ
- از بین برنده انگل‌های خارجی مثل شپش، ساس، کک و کنه
اسپری ضدانگل سگ رد اسپرینگ
- شامپو مخصوص دفع حشرات و انگل‌هایی مثل شپش
- عدم ایجاد حساسیت و ریزش مو
- مناسب برای تمام نژادهای سگ و حتی گربهها
اسپری ضد انگل و شپش یو اس پت
- اسپری برای دفع انگل‌های خارجی مثل شپش، کک و کنه
- مناسب برای سگهای تمام نژادها و گربهها
- تهیه شده با پایه آب
- از بین برنده بوی بد بدن سگ
قلاده ضد شپش سگ
قلاده‌های مخصوصی هم برای جلوگیری از آلوده شدن سگ‌ها به شپش طراحی شده که مواد داخل‌شون کم کم آزاد می‌شه. مثلا یک قلاده با دو تا ماده ایمیداکلوپرید (ضد کک و شپش) و فلومترین (ضد کنه) ساختن که اگه دور گردن سگ مبتلا به شپش بسته بشه، در عرض۷ روز ۱۰۰ درصد شپش‌ها رو از بین می‌بره و تا ۸ ماه بعد هم هیچ شپشی روی بدن سگ دیده نمی‌شه.
جمع‌بندی
شپش یک حشره انگل کوچیکه. هر حیوونی که روی بدنش مو یا پر داشته باشه ممکنه به این حشره آلوده بشه. سگ‌ها هم بعضی وقتا آلوده می‌شن، اما شپش بین سگهای خونگی خیلی شایع نیست و بیشتر تو حیوونایی دیده می‌شه که توی شرایط نامناسب و غیر بهداشتی زندگی می‌کنن. داروها و محصولات مختلفی برای مبارزه با شپش وجود داره و از این نظر اصلا جای نگرانی نیست، ولی بهترین کار اینه که از آلوده شدن حیوون جلوگیری کنین. تا جایی که ممکنه سعی کنین سگتون با سگهای غریبه، مخصوصا اونایی که بی‌صاحب و ولگردن تماس نداشته باشه.
شپش سگ بیشتر به سگ‌هایی که ضعیف و مریض شدن یا تو محل کثیف و غیر بهداشتی نگهداری می‌شن حمله می‌کنه. اصلاح و کوتاه کردن مرتب موها، تمیز نگه داشتن محیط زندگی حیوون و تغذیه مناسب بهترین راه جلوگیری از آلوده شدن سگ‌ها به شپشه. اگه دوست داشته باشین می‌تونین این مقاله درباره انواع انگل سگ رو هم بخونین.
سگتون تا حالا به شپش مبتلا شده؟ برای از بین بردن شپش سگ چیکار کردین؟ راه و روش‌تونرو با ما و بقیه‌ی کاربرها به اشتراک بذارین!
اگه سوالی هم دارین، پت پرس همیشه اینجاست!
منبع: wagwalking
