راهنمای خرید آکواریوم؛ به ظاهر ساده اما پر از نکته

یکی از آروم‌ترین و بی‌آزارترین حیوون خونگی ماهی هست! اگه خیلی خوب بتونین ازش نگهداری کنین می‌تونه تا چند دهه هم کنارتون زندگی کنه. اما برخلاف دیدگاهتون که فکر می‌کنین نگهداریش هم به اندازه ی خودش بی دردسر هست سخت در اشتباهین!خیلیا هستن که با علاقه ی زیاد آکواریوم و وسایلش رو می‌خرن ولی چون نکات ساده ی نگهداری و رسیدگی به ماهیشون رو بلد نیستن مجبورن خیلی زود قیدشو بزنن. ما در این مقاله سعی می‌کنیم نکات مهمی که در خرید آکواریوم و نگهداری‌های اولیه لازمه رو بهتون توضیح بدیم پس در ادامه همراهمون باشین.

چک لیست وسایل موردنیاز

دو تا از مهمترین فاکتورهایی که لازمه درنظر بگیرین هزینه و سایز آکواریوم و وسایلی هست که می‌خواین تهیه کنین. برخلاف هزینه های حیوونایی مثل سگ و گربه، شاید یه مقدار خرج و مخارج نگهداری از ماهی و رسیدگی به آکواریوم بیشتر باشه و این برای علاقه مندانشون مشکل ایجاد می‌کنه.

در قسمت زیر به خلاصه ای از وسایل مورد نیاز اشاره شده:

• آکواریوم و پایه ی مناسب
• هود و منبع نور
• فیلتر
• هیتر یا منبع گرمایشی‌
• بستر شن و ماسه
• دکوراسیون
• کیت‌های مراقبتی آب (خصوصا آمونیا، نیتریت، نیترات و pH)
• تور ماهیگیری
• لوازم نظافتی
• دماسنج
• سیفون‌
• مواد دکلره کننده ی آب‌
• غذا
• ماهی!

خود آکواریوم

سایز آکواریوم

شاید ندونید که سایز آکواریوم تاثیر زیادی روی ماهی شما میزاره، شما هم فکر می کنین ماهی های کوچیک نیاز به فضای کوچیک دارند. اما بهتره بدونید یکی از عواملی که باعث مرگ ماهی گلی یا ماهی قرمز میشه ، کوچیک بودن فضای تنگ برای اونهاست. بهترین لطفی که یه تازه وارد می‌تونه در حق خودش بکنه اینه که بزرگترین سایز ممکنی که می‌تونه تهیه کنه رو برای آکواریومش درنظر بگیره چون نگهداری یه آکواریوم بزرگ خیلی راحتتر از آکواریوم کوچیکه به چند دلیل:

• سموم داخل آکواریوم کوچیک سریعتر تجمع پیدا می‌کنن.
• تغییرات دمایی و خواص شیمیایی آب محسوس تره و این موارد به شدت برای ماهی خطرناکن.

بنابراین آکواریوم‌های کوچیک، مینیاتوری و اشکال بلند و باریک فقط براتون دردسر درست می‌کنن.

وزن آکواریوم

طبیعیه که هرچی وزن آکواریوم بیشتر باشه اهمیت پایه و نگهدارنده ی مناسب بیشتر خودشو نشون میده. توصیه می‎‌شه برای وزنای بیشتر از ۹۱ کیلوگرم بجای قفسه، کابینت یا میز به فکر خریدن پایه ی مناسب باشین که بتونه وزن آکواریوم رو تحمل کنه.

جنس آکواریوم

از شایع ترین جنس‌هایی که در بازار موجود هست شیشه ای و آکریلیک هستن که هرکدوم مزایا و معایبی دارن.

محل قرارگیری آکواریوم

جایی که برای آکواریومتون درنظر می‌گیرین لازمه قسمتی از خونه باشه که با خیس شدنش مشکلی نداشته باشین چون هرقدرم که مراقب باشین موقع تعویض آب، ماهی و هر اقدام دیگه یه مقدار دور آکواریوم خیس میشه. بنابراین اگه تا الان آکواریومتون رو روی قفسه کتاب گذاشته بودین با کتاباتون خداحافظی کنین!
همونطور که قبلا گفتم ماهیا به شدت به تغییرات دمای آب حساسن و می‌تونه خیلی راحت بهشون شوک وارد کنه؛ بنابراین جای آکواریوم نه باید مستقیم زیر نور آفتاب باشه، نه جایی که جریان و به اصطلاح بوران هوا وجود داره.

درپوش یا هود آکواریوم

وقتی که آکواریومتون رو تهیه می‌کنین ممکنه همراهش فقط درپوش بدون منبع نوری باشه یا اینکه منبع نوری و درپوش باهم تحت عنوان “هود” استفاده شده باشن. فواید و کارایی استفاده از هود توی اکواریوم شامل این موارده:

• ماهی نمی‌تونه بیرون بپره.
• میزان تبخیر آب آکواریوم رو کم می‌کنه.
• از خیس شدن منبع نور جلوگیری می‌کنه.
• موقعی که در آکواریوم هود (ترکیبی از درپوش همراه منبع نور) استفاده شده باشه هزینش براتون کمتر درمیاد. جنسش پلاستیکیه، وزنش کمتره و به این راحتیا نمی‌شکنه.

اما توصیه میشه از درپوش با جنس شیشه استفاده کنین. چون درپوش شیشه ای غیر از اینکه راحتتر تمیز می‌شه، آکواریوم رو بهتر و محکم تر پوشش میده و تو انتقال دادن نور خارجی به داخل آکواریوم بهتر عمل می‌کنه.

منبع نور آکواریوم

همونطور که در قسمت قبل گفته شد، منبع نور آکواریوم می‌تونه جدا یا همراه درپوش فروخته بشه. انواعی از منابع نوری قابل استفاده هستن که شایع ترین اونا فلورسنت و LED هستن:

فیلتر آکواریوم

یکی از موارد مهمی که موقع خریدن لوازم آکواریوم باید یادتون بمونه فیلتر مناسبه. وجود فیلتر برای تمیز کردن و بهبود کیفیت آب خیلی مهمه.
انواع مختلفی دارن که بهترینشون فیلتر قدرتی همراه بیوویل و برای آکواریوم های بزرگتر فیلتر کنیستر(Canister) هست.
دقت کنین که سایز فیلتر باید متناسب با آکواریومی که تهیه می‌کنین باشه تا به خوبی بتونه آب رو تمیز کنه.

فیلتری که تهیه می‌کنین برای اینکه کار خودشو به نحو احسن انجام بده باید شدت جریانش جوری باشه که آب آکواریوم رد حداقل چهار بار در یک ساعت تمیز کنه بنابراین برای برای تانکی که ۲۰ گالون آب داره فیلترش باید در هر ساعت ۸۰ گالون آب رو فیلتر کنه.

مراحل فیلتراسیون آکواریوم

هیتر یا منبع گرمایشی آکواریوم

برای اکثر ماهیا دمای بین ۲۵-۲۳ درجه سانتیگراد ایده آل هست. اما اگه همیشه دمای خونه تو همین محدودست لازمه که برای ماهیتون به فکر هیتر باشین.
البته ناگفته نماند که ماهیان سردآبی و ماهی قرمز جزو استثانات هستن و نیازی به هیتر ندارن.

دمای ایده آل آکواریوم (C°)

هیترها هم انواع مختلفی دارن: از آویزان شدنی گرفته تا داخل آبی که می‌توانند با تنظیمات عددی یا صرفا کلید روشن و خاموشی باشند.
توصیه بر اینه که یکم هزینه کنین و نوع داخل آبی با تنظیمات عددی رو با وجود گرون بودنش تهیه کنین چون بحث تغییر دمای آب خیلی برای سلامتی ماهیتون مهمه و بنابراین ارزششو داره.
معمولا توصیه میشه هیتر برای آکواریومای بزرگتر به ازای هر گالون آب، ۳ وات توان داشته باشه و برای آکواریومای کوچیکتر به ازای هر گالون آب ۵ وات توان داشته باشه.
دمای اتاق روی تنظیم میزان توان هیتر تاثیر داره به این صورت که هرچی دما سردتر باشه نیازه که میزان وات هیتر افزایش پیدا کنه.
بهتره که برای آکواریوم‌های بیشتر از ۴۰ گالون، بجای یک هیتر بزرگ از دو هیتر کوچیک استفاده بشه به صورتی که در دو انتهای اکواریوم قرار بگیرن. این باعث می‌شه که حرارت بهتر داخل آکواریوم منتشر بشه.

بستر آکواریوم

لازمه کف آکواریوم پوشونده بشه اما با چی؟
عموما شن و ماسه ی بافت ریز، نرم و تیره رنگ به عنوان کف پوش آکواریوما استفاده می‌شن. چقدر؟
گفته شده به ازای هر گالون آب، ۰.۵ کیلوگرم بستر استفاده بشه و حداکثر ارتفاعش ۵ سانتیمتر باشه. دیگه چی؟
یادتون نره هر وسیله ای که می‌خواین داخل آکواریوم بذارین رو قبلش خوب آبکشی کنین. داخل آکواریوم چجوری تمیزش کنم؟

معمولا دوتا وسیله می‌تونن کار تمیز کردن بستر رو انجام بدن:

• سیفون (که در ادامه ی مقاله توضیحش میدم.)
• تعدادی فیلتر که زیر بستر قرار داده می‌شن مثل پمپ هوا، پمپ الکتریکی آبی، قدرتی، و کنیستر(Canister) که در عمق آکواریوم قرار می‌گیرن.

تزئین و دکوراسیون آکواریوم

انتخاب وسایل دکوری برای آکواریومتون سلیقه ای هست و با خیال راحت هرچی خوشتون اومد می‌تونین تهیه کنین؛ می‌خواد پری دریایی باشه، غواص، عرشه ی کشتی، غار سنگی طبیعی، گیاهان طبیعی و مصنوعی یا حتی صخره های مرجانی!

چند نکته که بهتره توی تزئین درنظر بگیرین:

• دقت کنین که آکواریوم رو زیاد شلوغ نکنین.
• از امن بودن اون وسیله برای ماهیتون مطمئن بشین.
• قبل از اینکه داخل آکواریوم بچینینشون حتما یک دور آبکشی کنین.
• بعضی ماهیا خصوصا موقع خواب دوست دارن جایی برای قایم شدن داشته باشن بنابراین غارهای سنگی یا دکورهایی با حفرات بزرگ می‌تونه براشون مناسب باشه.
• گیاهان یکی از بهترین موارد برای دکوراسیون آکواریومن، خصوصا اگه طبیعی باشن.

فواید استفاده از گیاهان طبیعی در آکواریوم:

• گیاه میتونه آمونیا، نیترات و نیتریت رو از بین ببره.
• ماهی می‌تونه ازش برای قایم شدن استفاده کنه.
• برای ماهی‌های گیاهخوار می‌تونه منبع غذا باشه.

اگه می‌خواین برای تزئین آکواریومتون از گیاها استفاده کنین بهتره که گیاهای بزرگتر رو عقب و گیاهای کوچیکترو جلوی آکواریوم قرار بدین که فضای کافی برای شنا کردن ماهیتون وجود داشته باشه.

کیت‌های مراقبتی آب

غیر از مناسب بودن دمای آب آکواریوم، سلامت آب از جهت متعادل بودن خواص شیمیاییش هم مهمه. حتی اگه نخواین هزینه کنین به هرحال لازمه حداقل سه کیت نیتریت/نیترات، آمونیا و pH رو داشته باشین.
دو مورد اول (نیترات/نیتریت و آمونیا) از مواد سمی هستن که به هیچ عنوان نباید داخل آب حضور داشته باشن و به شدت برای ماهی می‌تونن سمی باشن.
مورد سوم (pH) میزان اسیدی بودن آب رو بهتون نشون میده که باید تو محدوده ی ۷.۸-۷ باشه.
اگه همچنان می‌تونین برای ماهی و آکواریومش هزینه کنین می‌تونین کیت‌های کلر و میزان سختی آب که خودش به دو نوع سختی عمومی و سختی مرتبط با قلیایی بودن آب تقسیم میشه رو تهیه کنین.

سختی عمومی (GH) اشاره داره به میزان کلسیم و منیزیم آب و سختی حاصل از کربنات (KH) میزان قلیایی بودن آب رو براساس حضور کربنات و بیکربنات نشون میده. هرچی سختی آب کمتر باشه بهتره که براساس واحد حدود dH 6-0 یا ppm 100-0 هست.

این کیت‌ها می‌تونن بصورت تست نوارهای چندتایی باشن یا اینکه به صورت مانیتورهای داخل آکواریومی باشن. تا الان باید متوجه شده باشین که واسه اینکه بتونین خوب از ماهی نگهداری کنین لازمه شیمیتون خیلی خوب باشه!

تور ماهیگیری

تنها کاربردی که تور ماهیگیری داره صرفا برای منتقل کردن ماهیه. بهتره سایزش متوسط و کیفیت خوب باشه.
بهترین کار اینه که دوتا تور تهیه کنین و طول دستش رو متناسب با سایز آکواریوم تهیه کنین.

لوازم نظافتی آکواریوم

برای تمیز کردن آکواریوم، وسایل و خصوصا جلبکایی که تشکیل می‎شن تعدادی اسفنج و پارچه ی تمیز درنظر بگیرین کافیه. فقط مطمئن بشین که باقی مونده ی صابون و مواد شیمیایی روشون نمونده باشه.
چه دلتون بخواد چه نه، جلبک ها همیشه داخل آکواریوم درحال رشدن. پدهای مخصوص و وسایلی برای ساییدنش موجود هستن، بهتر از اون یک سری مگنت و آهنربا هستن که می‌تونین از بیرون آکواریوم به دیواره تماسش بدین و جلبکای داخل آکواریوم رو جذب خودش کنین.

یه کاری که برای جلوگیری از رشد زیاد جلبک می‌تونین انجام بدین، محدود کردن نوردهی آکواریوم به ۱۰ ساعت هست.

دماسنج

امیدوارم تا الان متوجه شده باشین که چقدر کنترل کردن دمای آب باید براتون مهم باشه. بنابراین دماسنجی هم که استفاده می‌کنین باید دقیق باشه، بهترین و شایع ترین نوعش دماسنج چسبی مایه کریستالی هست که ارزونه، بررسیش راحته و برای یه نگهداری معمولی کارتون رو راه می‌ندازه.

اگه هدفتون از نگهداری ماهی پرورشش هست یا از ماهی خاصی نگهداری می‌کنین بهتره که به فکر دماسنجی باشین که بتونین داخل آب قرارش بدین.

سیفون

سیفون وقتی کاربرد پیدا می‌کنه که شمادرعین اینکه بخواین فیلتر و ۲۵% آب رو هر دو الی چهار هفته یکبار تعویض کنین، مواد و رسوبات اضافی که در بستر جمع شدن رو هم حذف کنین و به اصطلاح جاروشون کنین.
سیفون هم انواع مختلفی داره که می‌شه به نوع جاذبه ای و فشار آبی اشاره کرد. نوع دوم کمی گرونتره ولی ترجیح داده می‌شه.

ترمیم کننده و بهبود دهنده آب

آب معمولی که استفاده می‌شه پر از کلر، کلرآمین، آمونیا و فلزات سنگین هست که این مواد برای ماهی سمی هستن و لازمه آبی که در دسترسی ماهی قرار می‌گیره و مدام تعویض می‌شه حتما یک دور اقدامات مراقبتی و دکلره کردنش انجام بشه تا خطری برای ماهی نداشته باشه.

غذای مناسب ماهی

شاید موقع خرید غذای ماهی براتون سوال پیش بیاد که درکل چه مقدار غذا باید تهیه کنین؛ یه مخزن بزرگ، قوطی کوچیک یا ترکیبی از هردو؟
بذارین خیالتون رو راحت کنم که وقتی زیاد بخرین، بعد از باز کردن بسته ی غذا، مدت طولانی نمی‌تونین نگه دارین چون موادش خاصیتشونو از دست میدن و لازمه هرچند مدت کامل دور انداخته بشن و غذا تماما عوض بشه.
حالا که غذاشون رو تهیه کردین باید بدونین چند وعده و هربار چقدر غذا بهشون بدین؛ درحالت کلی دوبار در روز کافیه مگه اینکه سن ماهی کمتر باشه و به رسیدگی بیشتری نیاز داشته باشه.
مقدار غذایی که باید در اختیار ماهیتون بذارین باید حتما اندازه ای باشه که درعرض سه تا پنج دقیقه کامل خورده بشه. چرا؟
غذای باقی مونده در کف آکواریوم جمع می‌شه و دوتا مشکل درست می‌کنه:
افزایش میزان نیترات، فسفات و آمونیای آب
افزایش رشد جلبک

خود ماهی!

آخرین مطلبی که لازمه بهش اشاره کنم تعداد وانواع ماهی‌هایی هست که می‌تونین نگه دارین.

تعداد

اگه تجربه ی اولتونه بهتره که حتی اگه آکواریوم بزرگ می‌خرین با تعداد کمی ماهی کوچیک که نگهداری راحتی دارن شروع کنین و بعدا بهشون اضافه کنین. برای اندازشون حتما اندازه ی بالغ اون ماهی رو چک کنین چون اکثر فروشنده ها ماهی نابالغو می‌فروشن.
بسته به نوع آکواریومی که مدنظر دارین جمعیتای متفاوتی از ماهی رو می‌تونین نگهداری کنین، برای معمول ترین نوع آکواریوم که آب شیرین هست توصیه می‌شه برای هر ۲.۵ سانتیمتر بدن ماهی بالغ، ۱۳ سانتیمترمربع فضا داشته باشه.

نوع

معمولا ماهیا تو سه دسته قرار می‌گیرن:

انواع ماهی ها

آماده سازی آکواریوم قبل اضافه کردن ماهی

۱- آبی که قراره داخل آکواریوم بریزین حتما باید دکلره شده و هم دما با دمای اتاق باشه
۲- اضافه کردن مستقیم آب داخل آکواریوم باعث بهم ریختن بستر شن و ماسه می‌شه، برای جلوگیریش می‌تونین ظرفی رو روی بستر بذارین و داخل اون آب بریزین تا آکواریوم پر بشه.
۳- وقتی آب آکواریوم حالت نیمه پر بود، می‌تونین دکوراسیون آکواریوم رو بعد از اینکه خوب آبکشی کردین بهش اضافه کنین وتادرنهایت تا ۲.۵ سانتیمتر نزدیک لبه آکواریوم از آب پر بشه.
۴- بعد اینکه همه وسایل جای خودشون مستقر شدن و آکواریوم رو پر کردین، می‌تونین هیتر، منبع نور و فیلتر آکواریوم رو فعال کنین.
۵- لازمه این سیستم قبل اضافه کردن ماهی حداقل ۲۴ ساعت کار کنه تا وسایل کامل با محیط تنظیم بشن و باکتری‌های مفید هم به رشد کافی رسیده باشن.
۶- در حالت طبیعی سیکل نیتروژن و رشد باکتری ۸-۶ هفته طول می‌کشه ولی می‌تونین با اضافه کردن بعضی مواد بلافاصله طی ۲۴ ساعت ماهی رو به آکواریوم اضافه کنین.
۷- برای اضافه کردن ماهی، لازمه دمای آب قبلیش با دمای آب آکواریوم هم دما بشن. چطوری؟
کیسه ای که ماهی داخلش هست رو ۱۵ دقیقه روی آب آکواریوم شناور کنین، در فواصل ۵ دقیقه ای کمی آب آکواریوم داخل کیسه اضافه کنین (مراقب باشین که آب کیسه وارد آکواریوم نشه) بعد از اینکه ۱۵ دقیقه کامل شد می‌تونین با تور ماهیگیریتون ماهی رو به داخل آکواریوم منتقل کنین.

اضافه کردن ماهی جدید به مجموعه آکواریوم

• قبل از همه؛ بررسی سازگار بودن ماهی‌های مختلف باهم و نیازهای خاص هرکدوم
• لازمه آکواریوم کوچیکی که فیلتر قدرتی و کمی از آب آکواریوم اصلی داره رو برای قرنطینه ی ماهی جدید درنظر بگیرین.
• در مدت ۱ هفته که قرنطینه می‌کنین می‌تونین آب آکواریوم کوچیک رو از نظر بیماریای شایع مثل انگل‌های پوستی و تک یاخته ای هم کنترل کنین.

نکات آخر درباره آکواریوم

• آب آکواریوم لازمه به صورت منظم تعویض بشه. بهترین برنامه اینه که هر یکی دو هفته حدود ۱۵-۱۰% آب آکواریوم عوض بشه.
• موقع تمیز و تعویض کردن فیلتر مدیای اسفنجی رو داخل آب معمولی قرار ندین. بهتره که از آب سیفون شده ی آکواریوم استفاده کنین که باکتریای مفید از بین نرن.
• ماهی‌ها اکسیژن رو از سطح آب دریافت می‌کنن، بنابراین هرچی سطح آکواریوم وسیع تر باشه اکسیژن بیشتری به ماهیتون می‌رسه، می‎‌تونین حتی از پمپ و سنگ هوا استفاده کنین.
• اگه آب آکواریوم ابری، زرد رنگ و بدبو بود لازمه خیلی سریع آب و فیلتر رو عوض کنین.

نظر شما درباره تهیه آکواریوم و نگهداری ماهی

ما در این مقاله سعی کردیم نکاتی که موقع خرید آکواریوم کمکتون می‌کنه رو به همراه مختصری از نحوه ی نگهداری ماهی بهتون توضیح بدیم. اگه نکته ای درباره ی خرید آکواریوم از قلم افتاده ممنون میشیم برامون در کامنت بنویسین. به نظرتون چه موضوعی از آکواریوم و ماهیا لازمه بیشتر توضیح داده بشه؟