بیشتر دامپزشکا از این بیماری گوارشی سگ متنفرن و بعضیا بهش می‌گن “مادر همه موارد اورژانسی سگ‌ها”. یکی‌شون می‌گه ۳۰ سال پیش احتمال زنده موندن سگی که نفخ خیلی شدید هم نداشت و خودش می‌تونست راه بره بیشتر از ۵۰ درصد نبود و حتی الان هم با وجود پیشرفت روش‌های درمانی، حدود ۳۰ درصد سگ‌هایی که دچار این مشکل شده باشن از دنیا می‌رن.
امیدوارم هیچ موقع حالت نفخ در توله سگ یا سگتون اتفاق نیفته، ولی آشنا شدن با این مشکل و داشتن اطلاعات کافی درباره این که چرا اتفاق میفته، علایمش چیه، چطور درمان میشه و برای درمان نفخ شکم توله یا سگ بالغ چی خوبه، ممکنه یک روز بهتون کمک کنه و جون سگتون رو نجات بده. پس اگه سگ دارین یا به سگ‌ها علاقه دارین، خیالت راحت، ما این راهو بلدیم و فقط کافیه در ادامه مطلب با پت پرس همراه باشی.
اصولا نفخ سگ یعنی چه؟
حالت نفخ یا به قول معروف باد شکم سگ یا باد معده در توله سگ، یک مشکل اورژانسیه که نیاز به رسیدگی فوری داره و خیلی اوقات هم عمل جراحی لازمه.
نفخ زمانی اتفاق می‌افته که معده حیوون با گاز، غذا یا مایعات پر و منبسط بشه. معده وقتی منبسط شد روی اندام‌ها و رگ‌های اطرافش فشار وارد می‌کنه و نمی‌ذاره خون از پاهای عقبی و شکم به سمت قلب و بقیه اعضای بدن برگرده. در نتیجه ممکنه مشکلات خطرناکی به وجود بیاره، مثلا:
- مشکل شدن تنفس حیوون
- پاره شدن دیواره شکم
- کاهش جریان خون به معده و قلب. خون تو قسمت انتهای بدن جمع میشه، حجم خون کاهش پیدا می‌کنه و حیوون به شوک می‌ره
تو بعضی موارد معده سگ می‌چرخه یا پیچ می‌خوره که به این حالت می‌گن اتساع و چرخش معده (GDV) یا پیچ خوردگی یا ولوولوس معده.
حتی توی خفیف‌ترین حالت نفخ (که خیلی هم به ندرت اتفاق میفته و معمولا این مشکل شدیده)، سگی که درمان نشه می‌میره.
این اتفاقات خودش به اندازه کافی خطرناک هست ولی ممکنه اتفاق بدتری هم بیفته که خیلی ناراحت کننده است: معده وقتی که می‌چرخه، طحال و لوزالمعده رو هم می‌چرخونه و جریان خون به این دو تا عضو مهم قطع میشه. وقتی اکسیژن همراه خون به پانکراس نرسه چند تا هورمون خیلی سمی ترشح میشه که یکی‌شون قلب رو از کار می‌اندازه. ممکنه حالت نفخ سگ با موفقیت درمان بشه و به نظر برسه که خطر کاملا برطرف شده، ولی یک‌دفعه حیوون به خاطر از کار افتادن قلبش بمیره.
علائم نفخ یا باد کردن شکم در توله سگ
نشونه‌های این مشکل می‌تونه خیلی سریع ظاهر بشه. نفخ برای توله سگ‌ها یا سگ‌های بالغ خیلی دردناکه و اولش ممکنه حیوون علایم درد معده رو نشون بده. علایم اولیه نفخ در سگ می‌تونه شامل این موارد باشه:
- بزرگ شدن و ورم شکم
- سفتی شکم
- ترشح بیش از حد بزاق (ریزش آب دهن)
- حیوون احساس درد داره و اگه شکمش رو لمس کنین یا فشار بدین ممکنه ناله کنه
- علایم رنج و ناراحتی مثل نفس نفس زدن و بی‌قراری
- نگاه کردن به شکم خودش
- دائم راه رفتن
- مضطرب به نظر رسیدن
- عُق زدن (یعنی حیوون سعی می‌کنه بالا بیاره، اما هیچی بالا نمیاد)
- دراز می‌کشه طوری که قسمت جلوی بدنش به سمت پایین و قسمت عقب به طرف بالاست
با بدتر شدن وضعیت ممکنه این موارد اتفاق بیفته:
- رنگ پریده شدن لثه‌ها
- تند شدن نبض و ضربان قلب توله سگ
- تنگی نفس
- ضعف
- غش کردن
لازم به ذکره که بعضی از مشکلات گوارشی دیگه مثل پریتونیت، انسداد روده، تومور و سرطان یا خونریزی داخلی و همین‌طور مشکلاتی مثل سندرم کوشینگ (هایپرآدرنوکورتیسیزم)، آسیت یا آلودگی خیلی شدید به کرم‌های انگلی هم می‌تونن باعث تورم معده سگ‌ها بشن. اگه می‌خواین انواع بیماری‌های رایج یا خطرناک در سگ‌ها رو بشناسین، پیشنهاد می‌کنیم که مقاله بیماری سگ هم مطالعه کنین. از زمانی که بیماری نفخ برای اولین بار شناخته شد، این سوال دامپزشکا رو گیج کرده. الان می‌دونیم که هوا توی معده جمع میشه (اتساع) و معده پیچ می‌خوره (ولولوس)، اما نمی‌دونیم که جمع شدن هوا باعث پیچش میشه یا این که اول معده پیچ می‌خوره و بعد هوا داخلش جمع میشه. کارشناسا هنوز درباره علت نفخ در سگ مطمئن نیستن، ولی بعضی از موارد هست که احتمال بروز این مشکل رو بالا می‌بره، از جمله: هر سگی ممکنه دچار نفخ بشه، اما این مشکل تو بعضی نژادها خیلی شایع‌تره. خطر ایجاد نفخ معده در سگ یا نفخ معده در توله سگ با ساختار قفسه سینه حیوون ارتباط داره. سگ‌هایی که قفسه سینه عمیق و باریک و جثه بزرگی دارن (یعنی خیلی بلند، نه پهن و کشیده) معمولا بیشتر دچار نفخ می‌شن. مثلا ریسک نفخ شکم در سگ گریت دین که نسبت قد به عرض بدنش خیلی بالاست، ۵ تا ۸ برابر بیشتر از سگ‌هایی هست که نسبت قد به عرض کمی دارن. علاوه بر گریت دین‌ها، نژادهای غول‌پیکر سگ مثل سنت برنارد، وایمارانر، آیریش ستر و گوردون ستر و نژادهای درشتی مثل آکیتا، باکسر، باست هوند، ژرمن شپرد، لابرادور، پودل استاندارد و دوبرمن پینشر هم بیشتر در معرض خطر نفخ هستن. در کل سگ‌هایی که وزن‌شون بیشتر از ۴۵ کیلو باشه، ۲۰ درصد خطر نفخ دارن. احتمال ایجاد این مشکل تو سگ‌های کوچیک خیلی کمتره ولی بازم ممکنه اتفاق بیفته. اگه اقوام نزدیک یک سگ شامل پدر، مادر، خواهر، برادر یا توله‌هاش دچار نفخ شکم شدن، احتمال ایجاد این مشکل برای خودش هم بیشتره و نباید ازش توله گرفت.
درمان نفخ توله سگ یا سگ بالغ به شدتش بستگی داره. ممکنه دامپزشک اول یک لوله رو از گلوی حیوون وارد معده‌اش کنه تا فشار داخل معده تخلیه بشه. بعضی وقتا پیچ خوردگی معده اجازه نمی‌ده که لوله بره پایین. اگه اینطوری باشه، یک سوزن بزرگ و توخالی رو از سمت شکم وارد معده می‌کنن تا اینطوری فشار توی معده برطرف شه. البته اگه توله سگ تو شوک رفته باشه، اولین کاری که دامپزشکا انجام می‌دن درمان شوکه و بلافاصله شروع به تزریق مایعات می‌کنن (معمولا همراه آنتی بیوتیک). احتمالا با اشعه ایکس از شکم حیوون عکس هم می‌گیرن تا ببینن که آیا معده پیچ خورده یا نه. اگه پیچ خوردگی وجود داشته باشه عمل جراحی اورژانسی لازمه. بعد از این که شرایط حیوون پایدار شد جراحیش می‌کنن. دو تا کار تو عمل جراحی انجام میشه. اول این که معده رو خالی می‌کنن و به وضعیت درست برش می‌گردونن. اگه قسمتی از دیواره معده آسیب دیده باشه، اون قسمت‌ها رو بر می‌دارن. کار دوم هم اینه که چون تو درصد زیادی از موارد (تا ۹۰درصد) دوباره نفخ سگ اتفاق خواهد افتاد، معده رو به دیواره شکم می‌چسبونن (عمل گاستروپکسی) تا از پیچش دوباره‌اش جلوگیری بشه. بعد هم بررسی می‌کنن تا معلوم بشه که آیا قسمت‌های دیگه بدن آسیب دیدن یا نه. متاسفانه درمان خانگی وجود نداره. فورا حیوون رو برسونین به دامپزشک. دنبال داروی ضد نفخ برای سگ هم نگردین.
سال‌هاست که دامپزشکا دنبال راه‌هایی برای جلوگیری از نفخ توله سگ یا سگ بالغ می‌گردن. اگه توی اینترنت جستجو کنین کلی پیشنهادهای مختلف می‌بینین، ولی بیشترشون باورهای اشتباهه. ما باید ببینیم چه چیزهایی از نظر علمی ثابت شده و همونا رو اجرا کنیم.
درباره بعضی از خوراکی‌ها هم گفته شده که با نفخ ارتباط دارن، اما هنوز نمی‌شه کاملا مطمئن بود. مثلا در مورد غلات این حرف رو زدن ولی مساله اینه که پایه اصلی رژیم غذایی بیشتر نژادهای سگ بزرگ غلاته و شاید این سگ‌ها به خاطر جثه درشت‌شون دچار نفخ می‌شن و آمارو می‌برن بالا، نه به خاطر مصرف غلات. البته مشخص شده غذاهایی که کنجاله سویا دارن یا روغن و چربی جزء ۴ ماده اول تشکیل دهنده‌شون هست خطر نفخ توله سگ یا نفخ سگ بالغ رو تا ۴ برابر بالا می‌برن (برای مطالعه بیشتر درباره غذای توله سگ اینجا کلیک کنین). سگ‌هایی که اضافه وزن دارن یا وزن‌شون خیلی کمه هم بیشتر مستعد نفخ هستن، بنابراین رسوندن حیوون به وزن مناسب خیلی مهمه.
استفاده از ظرف‌های غذای مخصوصی که سرعت غذا خوردن رو پایین میارن می‌تونه مفید باشه، اما باید به اضطراب سگ‌هایی که گروهی غذا می‌خورن هم توجه داشت چون خودش می‌تونه خطر نفخ رو بالا ببره. سگ‌هایی که استرس دارن یا بیش فعال هستن بیشتر در معرض خطرن. جدا کردن حیوونا از همدیگه موقع غذا خوردن می‌تونه به کاهش اضطراب و استرس‌شون کمک کنه. سگ‌های ناراحت و افسرده یا ترسو هم دو برابر بیشتر از سگ‌های شاد به نفخ مبتلا می‌شن. یکی از کارایی که اخیرا رواج پیدا کرده اینه که یک عمل گاستروپکسی روی توله سگ‌های سالمی که در معرض خطر هستن (مثلا نژادهایی که ریسک بالایی دارن) انجام بدیم تا از نفخ پیشگیری بشه. معمولا این عمل رو موقع عقیم کردن حیوون انجام می‌دن و الان بعضی از دامپزشکا هم از روش لاپاراسکوپی استفاده می‌کنن که یک برش خیلی کوچیک روی بدن براش کافیه. مشکل‌ترین قسمت ماجرا اینه که تشخیص بدیم کدوم سگ‌ها اونقدر در معرض خطر هستن تا عمل کردن‌شون منطقی باشه. حداقل درباره نژادهای بزرگی که بهشون اشاره کردیم میشه گفت بهتره همه‌شون این جراحی رو انجام بدن. در این مورد با دامپزشک‌تون مشورت کنین. مشکل GDV تو سگ‌ها با نفخ معمولی که ما می‌شناسیم یک فرق‌هایی داره. معمولا خوردن یک مقدار کم از حبوبات برای سگ مشکلی به وجود نمیاره، البته بهتره قبل از پختن بذاریم خیس بخورن. فقط باقلا و لوبیا قرمز ماده‌ای به اسم فایتوهماگلوتینین دارن که مقدار زیادش برای حیوون خوب نیست و به احتمال زیاد اگه اینا رو بخوره هم خودش بالا میاردشون. از بین حبوبات، لوبیا سبز برای سگ عالیه و چه خام و چه پخته میشه مصرفش کرد. اگه دوست داشته باشین می‌تونین مقاله غذاهای ممنوعه برای سگ رو هم اینجا بخونین. بعضی کارای دیگه که می‌تونه به جلوگیری از نفخ توله سگ یا سگ بالغ کمک کنه ایناست: اگه قصد نگهداری توله سگ دارین پیشنهاد میکنم حتما اینجا کلیک کنین تا با روش درست مراقبت از این حیوونا آشنا بشین و خیلی از مشکلات احتمالی براتون پیش نیاد. همین‌طور که دیدین بعضی از مشکلات جبران ناپذیرن و اگه از قبل درباره‌شون شناخت کافی نداشته باشیم و بموقع اقدام نکنیم، ممکنه بعدش پشیمون بشیم. نفخ کردن توله سگ یا سگ می‌تونه فوق‌العاده خطرناک باشه و به راحتی آب خوردن حیوونی رو که تا یک ساعت پیش مشغول بازیگوشی بود از پا در بیاره. پس ابدا منتظر نمونین که ببینین چی پیش میاد و حال حیوون بهتر میشه یا نه. اگه متوجه باد کردن شکم سگ شدین یا علایم دیگه‌ای که گفتیم رو دیدین، فوری ببریدش پیش دامپزشک وگرنه ممکنه خیلی دیر بشه. درباره پیشگیری از این مشکل هم باید گفت که ما نمی‌تونیم از همه موارد نفخ سگ جلوگیری کنیم، اما با عمل کردن به توصیه‌هایی که بهشون اشاره شد ممکنه بتونیم ریسک نفخ رو کاهش بدیم. سگتون به نفخ دچار شده؟ برای درمان نفخ توله سگ یا سگ بالغ چیکار کردین؟ به خیر گذشته؟ اگه سوالی دارین پت پرس همیشه کنارتونه! منبع: akc
و اما ببینیم علت ورم معده در توله سگ چیست؟
راه درمان نفخ توله سگ
درمان خانگی نفخ معده سگ؟
پیشگیری از نفخ یا باد کردن شکم توله سگ
راهکارهایی که برای جلوگیری از نفخ شکم توله سگ میشه در پیش گرفت
جراحی برای از بین بردن احتمال ابتلا
جمع‌بندی
