از بین همه عادت‌های عجیب و چندش‌آور سگها، مدفوع خواری سگ از همه بدتره. فکر نکنم برای صاحبای سگ هیچ صحنه‌ای حال‌بهم‌زن‌تر از این باشه که ببینن سگ‌شون مدفوع می‌خوره و بعد هم در حالی که دم‌شو تکون میده، خیلی خوشحال میاد جلو و انتظار ناز و نوازش هم داره. علت مدفوع خواری سگ که اسم علمیش کوپروفاژی (Coprophagia) هست، ممکنه روانی و رفتاری یا جسمی (فیزیولوژیک) باشه.
مدفوع خواری هنوز خیلی از نظر علمی بررسی نشده ولی دانشمندا در این مورد هم چند تایی تحقیق انجام دادن. خوردن مدفوع مساله نسبتا شایعیه. طبق آماری که تو آمریکا گرفتن ۱۶ درصد سگها مدفوع خور حرفه‌ای هستن یعنی حداقل پنج بار موقع این کار مچ‌شون گرفته شده، و ۲۴ درصد هم حداقل یک بار در حال مدفوع خوردن دیده شدن.
اگه سگ شما هم مدفوع می‌خوره ناامید نشین چون بعضی راه‌ها برای ترک دادنش وجود داره. البته این‌جوری هم نیست که یک قرص برای درمان مدفوع خواری سگ وجود داشته باشه و به همین راحتی همه چی حل بشه. ولی خیالت راحت، ما این راهو بلدیم و پت پرس هرچی که لازمه توی این مقاله بهت یاد میده.
چند تا نکته جالب درباره مدفوع خوردن سگها
- سگها خیلی به ندرت مدفوع نرم و شل می‌خورن و ظاهرا بیشتر به طرف مدفوع سفت جذب می‌شن. مخصوصا مدفوع منجمد خیلی براشون جذابه!
- مدفوع خواری بیشتر توی خانواده‌هایی که چند تا سگ دارن شایعه. تو خونه‌های تک سگی فقط ۲۰ درصد این حیوونا مدفوع می‌خورن در حالی که اگه سه تا سگ با هم زندگی کنن آمار می‌رسه به ۳۳ درصد
- آموزش و تربیت سگ مدفوع خوار از غیر مدفوع خوارا مشکل‌تر نیست
- احتمال مدفوع خواری بین ماده‌ها بیشتره، و تو نرهای عقیم نشده احتمالش از همه کمتره
- ۹۲ درصد سگ‌های مدفوع خوار، مدفوع تازه رو دوست دارن (یعنی از یکی دو روز کهنه‌تر نباشه)
- ۸۵ درصد مدفوع خورا مدفوع خودشونو نمی‌خورند و فقط به محصولات سگ‌های دیگه علاقه دارن
- سگ‌های حریص و شکمو (که غذا رو از روی میز می‌دزدن) بیشتر مدفوع می‌خورن
- بعضی سگها علاقه خاصی به مدفوع گربه‌ها دارن. بعضیاشون هم مدفوع اسب یا غاز رو خیلی می‌پسندن. خلاصه سلیقه‌ها با هم فرق داره.
چرا سگ ها مدفوع خواری می‌کنند؟
احتمالا ریشه مدفوع خوردن سگ به اجدادش برمی‌گرده و یک راه برای محافظت از اعضای گله در مقابل انگل‌های روده‌ای داخل مدفوع بوده، یعنی سگها فداکاری می‌کردن و مدفوع‌هایی که توی محل زندگی گله می‌دیدن رو می‌خوردن تا بقیه انگل نگیرن.
یک احتمال دیگه هم اینه: سگ ذاتا یک حیوون لاشه‌خوار و به‌اصطلاح زباله‌گرده و نوع تکاملش این‌طوریه که سعی کنه هر چیزی روی زمین یا توی سطل زباله می‌بینه رو بخوره. پس سلیقه سگها در مورد غذاشون با ما زمین تا آسمون فرق داره. شاید هم مدفوع خواری در سگها یکی از رفتارهایی بوده که بهشون کمک می‌کرده تو دوره‌های قحطی یا کم غذایی زنده بمونن. وقتی غذا کمیابه، نمی‌شه خیلی مته به خشخاش گذاشت.
سگ‌های مادر توله‌هاشونو لیس می‌زنن تا تشویق به مدفوع کردن بشن و بعد هم همه مدفوع توله‌ها رو می‌خورن و بچه رو کامل با زبون تمیز می‌کنن. این کار که تقریبا تا سه هفته بعد از تولد توله‌ها ادامه داره، باعث تمیز نگه داشتن توله‌ها و لونه و جلوگیری از بیماری میشه. توله سگها هم این رفتار رو انجام می‌دن، یعنی هم مدفوع خودشون (اتوکاپروفاژی)، هم مدفوع سگ‌های دیگه (آلوکاپروفاژی) و هم مدفوع گربه‌ها و حیوونای دیگه رو می‌خورن. (مطلب مرتبط: مدفوع سگ)
مدفوع خواری توله سگ یک قسمت از فرایند آشنا شدنش با جهانه. بیشتر توله‌ها با بو کشیدن خالی راضی می‌شن، اما بعضیاشون هم مثل بچه آدما دوست دارن همه چی رو با زبون‌شون امتحان کنن. اما سن‌شون که بالاتر می‌ره بیشترشون می‌فهمن طعم غذا بهتر از مدفوعه و دیگه تا آخر عمر عادت مدفوع خواری رو کنار می‌ذارن. بعضی از توله سگ‌های بزرگ‌تر ممکنه تا چند ماه هم به خوردن مدفوع ادامه بدن، ولی معمولا قبل از حدود نه ماهگی این عادت از سرشون میفته و تو سال دوم زندگی‌شون دیگه از این کارا نمی‌کنن.
بین سگ‌های بالغ (البنه غیر از ماده‌هایی که بچه دارن)، بیشتر حیوونای طبیعی و سالم هیچ علاقه‌ای به خوردن مدفوع نشون نمی‌دن.
عوارض کوپروفاژی در سگها
خوردن مدفوع خود سگ براش ضرر نداره، اما مدفوع حیوونای دیگه ممکنه آلوده به انگل، ویروس یا مواد سمی باشه و سگ‌تون رو مریض کنه.
دلایل فیزیکی و روانی مدفوع خواری سگ
خب مهم‌ترین سوال اینه که چه دلایلی باعث میشه سگ مدفوع خواری کنه؟ بیشتر مواقع مدفوع خواری سگ فقط یک مشکل رفتاریه، ولی مشکلات جسمی زیادی هم هستن که باعث این کار می‌شن. هر نوع بیماری که باعث کاهش جذب مواد مغذی یا ناراحتی دستگاه گوارش بشه یا جذابیت مدفوع رو برای سگ بیشتر کنه، می‌تونه مدفوع خواری رو به وجود بیاره.
اگه یک سگ بالغ شروع به مدفوع خوردن کنه باید با دامپزشک تماس بگیرین چون ممکنه مشکلی داشته باشه، مثلا:
دلایل فیزیکی
- انگل‌های گوارشی
- سندرم‌های بدجذبی، یعنی بیماری‌هایی که باعث میشه دستگاه گوارش نتونه درست مواد لازم رو از غذا جذب کنه. مثلا نارسایی غده لوزالمعده (EPI) باعث میشه سگ آنزیم‌های لازم برای هضم مناسب غذا رو نداشته باشه و هر غذای خوبی هم بخوره فایده نداره
- دیابت، کوشینگ، مشکلات غده تیروئید، بعضی بیماری‌های گوارشی سگ، مشکلات کلیه، بیماری شدید کبدی و مشکلات دیگه‌ای که باعث افزایش اشتهای سگ می‌شن (اطلاعات بیشتر درباره انواع بیماری سگ رو می‌تونین اینجا بخونین)
- بعضی داروها (مثل استروئیدها یا داروهای کنترل تشنج)
- دسترسی زیاد و دائمی به مدفوع
- کمبود بعضی مواد مغذی یا کالری تو رژیم غذاییش
- کم بودن مقدار غذای سگ
- غذا دادن نامنظم و بی‌برنامه به حیوون
- استفاده از غذایی که پروتئین زیاد و فیبر کم داره برای توله‌ها
- زندگی کردن با یک سگ پیر یا مریض: بعضی وقتا یک سگ سالم مدفوع سگ ضعیف‌تری که باهاش زندگی میکنه رو می‌خوره، و این حالت مخصوصا جاهایی دیده میشه که سگ ضعیف دچار بی‌اختیاری مدفوع باشه. فرضیه دانشمندا اینه که این کار شاید به خاطر غریزه محافظت از گله‌شون در مقابل شکارچیا باشه.
- خوردن غذاهایی که سخت هضم می‌شن، کم‌غذایی، و مشکلاتی که جذب مواد مغذی رو کم می‌کنن (مثل انگل یا ایراد داشتن آنزیم‌های دستگاه گوارشی) می‌تونه باعث سوء تغذیه یا کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی بشه و در نتیجه احتمال مدفوع خواری رو بیشتر کنه. علاوه بر این اگه مدفوع مقدار زیادی مواد غذایی هضم نشده داشته باشه، احتمال این که سگ بخوردش بیشتر میشه (برای مطالعه بیشتر درباره غذای سگ چیست اینجا کلیک کنین).
ضمنا اگه دیدین مدفوع یک سگ خاص خیلی طرفدار پیدا کرده و بقیه می‌خورنش، احتمال زیادی هست که اون سگ از نظر هضم غذا مشکل داشته باشه و مواد مغذی هضم شده زیادی توی مدفوعش باقی بمونه.
دلایل رفتاری و روانی
تو خیلی از موارد علت مدفوع خواری چیزی نیست جر استرس و افسردگی سگ یا دلایل رفتاری، مثلا:
- اگه توله سگها به امان خدا ول بشن، ممکنه از روی کنجکاوی با مدفوع ور برن یا باهاش بازی کنن و حتی بخورنش. بعد هم چون مدفوع خواری باعث جلب توجه شدید صاحب‌شون میشه، ممکنه این رفتار هی تقویت بشه.
- تنهایی: سگ‌هایی که تنها نگهداری می‌شن بیشتر مدفوع می‌خورن
- حبس طولانی: مدفوع خواری بین سگ‌هایی که مدت زیادی تو یک محل کوچیک نگهداری می‌شن بیشتره (مثلا پناهگاه‌های سگ شلوغ و پرجمعیت)
- اضطراب: معمولا به علت تنبیه شدن یا استفاده از روش‌های خشن برای تربیت حیوون. طبق این نظریه، سگها مدفوع خودشونو می‌خورن تا مدارک صحنه جرم رو از بین ببرن، اما به خاطر همین کارشون بیشتر تنبیه می‌شن و این چرخه معیوب ادامه پیدا میکنه.
- محیط خسته کننده که حوصله سگ رو سر ببره
- جلب توجه: بله، بالاخره این هم می‌تونه یک جور جلب توجه باشه. سگ‌هایی که صاحب خیلی بی‌خیالی دارن ممکنه مدفوع خودشونو بخورن تا صاحب‌شون یک عکس‌العملی نشون بده. پس اگه دیدین سگ‌تون همچین کاری میکنه بیش از حد واکنش نشون ندین.
- دیدن مدفوع خواری بقیه و تقلید از اونا
- قاطی کردن مدفوع با غذای واقعی: سگ‌هایی که همیشه کنار مدفوع‌شون غذا می‌خورن ممکنه تو ذهن‌شون بین بوی غذا و بوی مدفوع ارتباطی برقرار بشه و نتونن فرق این دو تا رو از هم تشخیص بدن.
- حس کردن بوی مدفوع از سگ مادر: بعضی وقتا علت مدفوع خواری اینه که نفس سگ مادر بعد از تمیز کردن توله‌هاش بوی مدفوع میده. گاهی اوقات هم ممکنه سگ مادر غذایی رو که با مدفوع توله‌ها قاطی شده بالا بیاره. خلاصه این‌طوری میشه که توله‌ها فکر می‌کنن این بو خوب و جذابه.
- تو بعضی توله‌ها که سرعت یادگیری‌شون کمتره یا اونایی که سریع به یک چیزی عادت می‌کنن و دیگه هم این عادت از سرشون نمی‌پره، احتمال مدفوع خواری بیشتره.
با خوندن مقاله معنی حرکات سگها، می‌تونین خیلی از مشکلات روانی این حیوونا از روی رفتارشون بموقع تشخیص بدین.
درمان مدفوع خواری سگ
چگونه از مدفوع خواری سگ جلوگیری کنیم؟ چند تا راه برای درمان و جلوگیری از مدفوع خواری سگ وجود داره که می‌تونه مفید باشه، مثلا اگه حیوون مشکل جسمی داره باید علت اصلی رو برطرف کنین.
تغییر رژیم غذایی: ممکنه مفید باشه (مثلا غذاهایی که راحت‌تر هضم بشن، یا استفاده از چند نوع پروتئین مختلف). برای سگ‌هایی که غذای رژیمی یعنی کم کالری می‌خورن ممکنه غذاهای حجیم یا با فیبر زیاد جواب بده.
قرص ویتامین: یک نظریه قدیمی هست که می‌گه سگها مدفوع می‌خورن چون یک چیزی تو رژیم غذایی‌شون کمه، پس مصرف مولتی ویتامین می‌تونه به حل مشکل کمک کنه. متهم اصلی هم کمبود ویتامین ب هست و اتفاقا بعضی تحقیقات هم این موضوع رو تایید کردن. مثلا ثابت شده که میکروب‌های داخل روده و مدفوع یک نوع ویتامین ب به اسم تیامین رو می‌سازن. تو بعضی آزمایشات هم مواد مغذی دیگه‌ای داخل مدفوع پیدا شده.
مکمل آنزیمی: تو رژیم غذایی سگ‌های امروزی در مقایسه با رژیم غذایی اجدادشون مقدار کربوهیدرات بیشتره و پروتئین و چربی‌های حیوانی کمتره و ممکنه برای هضم غذاشون به مشکل بخورن. در مورد بعضی از سگها مصرف یک نوع ماده که برای نرم و ترد کردن گوشت استفاده میشه و آنزیم «پاپائین» داره، باعث کاهش مدفوع خواری شده. مکمل‌های آنزیمی باعث هضم بهتر غذا می‌شن، یعنی هم حیوون مواد مغذی لازم رو بهتر جذب میکنه و هم وقتی که پروتئین غذا خوب هضم شده باشه، طعم مدفوع برای سگ زیاد خوشایند نیست. موقع اضافه کردن بعضی از این مکمل‌ها به غذای خشک معمولا لازمه اول غذا رو مرطوب کنین و بعد هم۱۰-۱۵ دقیقه منتظر بمونین تا اثرش بیشتر بشه.
مواد بد طعم: اینجا هم تئوری می‌گه طعم و بوی بعضی مواد برای سگها خیلی بد و تهوع‌آوره، و میشه بعضی از این مواد رو به غذای حیوون اضافه کرد تا مدفوعش براش بد طعم بشه. محصولاتی که برای این کار استفاده می‌کنن معمولا موادی مثل مونوسدیم گلوتامات، بابونه، موادی که از گیاه فلفل به دست میان، یوکا، سیر و جعفری داره. فقط یادتون باشه که اگه چند تا سگ دارین و یکی‌شون مدفوع می‌خوره، باید به همه‌شون از این مواد بدین. البته خیلی از این‌جور مواد معمولا تاثیر زیادی ندارن. مثلا تو یک نظرسنجی، صاحبای سگای مدفوع خوار گفتن که اثر این مواد در کل بین صفر تا ۲ درصد بیشتر نیست.
بعضی وسایل هست که برای کنترل از راه دور سگها استفاده میشه، مثلا قلاده‌ای که می‌تونین هر وقت بخواین دکمه کنترلش رو بزنین و ماده داخلش اسپری بشه بیرون تا حواس حیوون رو پرت کنه. اگه از این‌جور وسایل داشته باشین خیلی عالیه چون هر وقت سگ به طرف مدفوع رفت دکمه رو می‌زنین و از دست شما هم ناراحت نمی‌شه چون خبر نداره که شما دارین این کارو می‌کنین.
با توجه به این که ظاهرا بیشتر سگها مدفوع سفت رو ترجیح می‌دن، اضافه کردن مقدار کافی مواد نرم کننده مدفوع یا مسهل به غذا هم می‌تونه یک راه برای درمان مدفوع خواری باشه.
افزایش فیبر غذا (مثلا تا حدود ۱۰ درصد فیبر) که باعث میشه حیوون هر چقدر می‌خواد غذا بخوره بدون این که چاق بشه، و می‌تونه مدفوع رو نرم کنه طوری که سگ زیاد ازش خوشش نیاد. به نظر میاد غذای خشک برای کاهش مدفوع خواری موثرتر از غذای آب‌داره.
اما شاید بهترین راه برطرف کردن این مشکل، یاد گرفتن آموزش نخور به سگ و روش‌های مدیریت محیط زندگیش باشه، مثلا:
- محل زندگی سگ رو تمیز نگه دارین (از جمله حیاط خونه) طوری که مدفوعی دم دستش نباشه که هوس کنه بخوردش.
- اگه گربه هم دارین مواظب باشین که دست سگ‌تون به مدفوع گربه نرسه چون بعضی سگا علاقه زیادی به مدفوع گربه‌ها دارن.
- بیرون بردن سگ برای دستشویی و بلافاصله برگردوندنش به خونه قبل از این که فرصت کنه بره سراغ مدفوعش
- بعضی از سگها وقتی ببینن صاحب‌شون مانع مدفوع خواری‌شونه، همون موقعی که دارن مدفوع می‌کنن هرچی بیرون میاد می‌خورن؛ برای اینا پوزه‌بند لازمه.
- سگ‌تون رو کاملا تربیت کنین و مخصوصا روی دستوراتی مثل «ولش کن» یا «دست نزن» و «بیا» خیلی کار کنین. اگه حیوون مدفوع خورد داد نزنین که بترسه. فقط محکم و با قاطعیت بگین «نه» یا «ولش کن» و از مدفوع دورش کنین.
خیالت راحت ما این راهو بلدیم و پت پرس توی مقاله تربیت سگ کلی نکات تربیتی براتون گفته که این کار رو براتون راحت میکنه.
- یک تمرین ساده و خیلی موثر اینه که به سگ‌تون یاد بدین به محض این که مدفوع کرد بیاد پیش شما تا بهش جایزه بدین. بعد از یک مدت احتمالا دیگه به جایزه هم نیازی نیست و حیوون عادت میکنه سریع بدوئه بیاد پیش شما.
- سرگرم کردن حیوون هم می‌تونه خیلی مفید باشه، مثلا به اندازه کافی ورزش کنه و هر روز یک مقدار برای بازی کردن و محبت کردن به سگ‌تون وقت بذارین. بعضی از سگها هم به کارایی که مطابق غریزه‌شونه مثل تعقیب کردن، آوردن چیزی که پرت کردین، پیاده‌روی، شبیه‌سازی شکار، بازی با توپ یا فریزبی و تمرینات چابکی خوب جواب می‌دن. (مطلب مرتبط: تخلیه انرژی سگ)
- پیاده روی‌های طولانی می‌تونه یک راه عالی برای درمان مدفوع خواری باشه چون اضطراب رو کم میکنه (اضطراب باعث رفتارهای وسواسی میشه). از پوزه‌بند سیمی (سبدی) استفاده کنین تا نتونه چیزایی که می‌بینه رو بخوره، یا حداقل بند قلاده سگ‌تون کوتاه باشه تا از شما دور نشه.
- موقع پیاده‌روی بیرون خونه حواست‌تون به حیوون باشه، و اگه مدفوع کرد فوری جمعش کنین.
- بعضی مواد هم هست که روی مدفوع اسپری می‌شن و سگ از بوی اونا خیلی بدش میاد (هم اسپری‌های بازاری هست و هم خودتون می‌تونین از موادی مثل مخلوط آب و سرکه استفاده کنین). این‌طوری کم کم عادت میکنه که دیگه مدفوع نخوره.
هرچه سریع‌تر برای ترک عادت مدفوع خواری سگ اقدام کنین، احتمال این که به یک رفتار دائمی تبدیل بشه کمتره.
مدفوع خواری اگه به علت وسواس به وجود بیاد باید حالت ژنتیکی هم داشته باشه و تو نژادهایی که ذاتا مضطرب‌تر هستن بیشتر دیده بشه، که به نظر میاد واقعا همین‌طور هم هست و این مشکل توی بعضی از نژادها مثل رتریورها شایع‌تره.
جمع‌بندی
بعضی از سگها مدفوع می‌خورن و به نظر خودشون هم این کار کاملا طبیعیه. علت مدفوع خواری سگ در بعضی موارد به مشکلات جسمی مربوطه که باید درمان بشه و تو بعضیا هم به خاطر مشکلات روحی یا فقط از روی عادته که با روش‌هایی که توضیح دادیم به احتمال خیلی زیاد می‌تونین ترک‌شون بدین.
شما برای برطرف کردن این مشکل چیکار کردین؟ اگه سوالی در مورد درمان مدفوع خواری سگ دارید، پت پرس اینجاست!
منبع: akc
